İcra ve İflas Hukuku

İhtiyati Haciz Nedir?

İhtiyati hacız, rehinle teminat altına alınmamış para alacağının zamanında ödenmesini garanti altına almak amacıyla mahkeme kararıyla borçlunun mallarına geçici olarak el konulmasıdır.

İhtiyati haciz bir dava değil ‘hukuksal olarak geçici koruma tedbiridir.

Koşulları Nelerdir?

  • Söz konusu alacağın Para alacağı olması gerekmektedir.

Alacaklının ihtiyati haciz talebinde bulunabilmesi için söz konusu alacağın kaynağının para alacağı ya da para olarak istenilebilen bir alacak olması gerekmektedir.

  •  Alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması gerekmektedir.
  • Kural olarak vadesi gelmiş alacaklar için ihtiyati haciz kararı istenmesi gerekmektedir.
  • İhtiyati haciz talebinde bulunan alacağın,mahkemece alacağın varlığı yönünden kanaatinin bulunması gerekmektedir.
  • Talepte bulunan alacaklının ilgili mahkemeye teminat yatırması gerekmektedir.

İhtiyati haciz şartları

Madde 257 – Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir.

Vadesi Gelmeyen Alacaklar İçin İhtiyati Haciz İsteminde Bulunulabilir Mi?

İcra İflas Kanunu m.257 hükmü çerçevesinde vadesi gelmemiş alacaklar için ihtiyati haciz istenebilmesinin koşulları düzenlenmiştir.

Madde 257 –

Vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki hallerde ihtiyati haciz istenebilir: 1 – Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa; 2 – Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kendisi kaçmaya hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunursa;

İhtiyati Haciz Ve İhtiyati Tedbir Arasındaki Farklar Nelerdir?

  1. İhtiyati haciz sadece para alacakları için istenebiliyorken ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz dışına kalan alacaklar hakkında istenebilir
  2.  İhtiyati haciz sebepleri belirli bir çerçeve ile sınırlandırılmışken ihtiyati tedbir için böyle bir sınırlandırma bulunmamıştır.
  3.  İhtiyati hacizde yetkili mahkeme HMK çerçevesinde düzenlenmişken, ihtiyati tedbir için böyle bir düzenleme bulunmamaktadır.
  4.  İİK m.261’ göre İhtiyati haczin icrası için 10 günlük süreye tabi tutulmuşken ihtiyati tedbir için böyle bir düzenleme mevcut değildir.
  5. İhtiyati hacze itiraz belirli bir süreyle sınırlandırılmış olup ihtiyati tedbir için böyle bir sınırlandırma yapılmamıştır.

İhtiyati Hacizde Görevli Ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

İhtiyati hacizde görevli ve yetkili mahkeme HMK uyarınca düzenlenmiş olup kanun hükmü gereğince görevli mahkeme Asliye Mahkemeleridir.

İhtiyati hacizde genel yetki kuralları uygulanmaktadır. Fakat derdest bir dava için ihtiyati haciz isteminde bulunulacaksa sadece davaya bakan mahkeme görevlidir.

İhtiyati Hacizde Yargılama Usulü Nasıldır?

İhtiyati haciz talebi dilekçe ile mahkemeden istenir. Mahkeme bu dilekçe sonucu dilekçenin örneğini borçluya tebliğ edip etmemekte ya da her iki tarafı dinleyip dinelememekte serbesttir.

Madde 258 –

İhtiyati hacze 50 nci maddeye göre yetkili mahkeme tarafından karar verilir. Alacaklı alacağı ve icabında haciz sebepleri hakkında mahkemeye kanaat getirecek deliller göstermeğe mecburdur. Mahkeme iki tarafı dinleyip dinlememekte serbesttir.

Alacaklı tarafından yatırılan teminat sonucu ihtiyati hacze karar verilir.

İhtiyati hacizde teminat : Madde 259 –

İhtiyati haciz isteyen alacaklı hacizde haksız çıktığı taktirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacakları bütün zararlardan mesul ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 96 ncı maddesinde yazılı teminatı vermeye mecburdur.

İhtiyati Haciz Kararının Uygulanması Nasıl Gerçekleşir?

İhtiyati haciz kararı alacaklının talebi üzerine mahkemece verilen bir karardır.İİK m.265/f.1 hükmü gereğince ihtiyati haciz kararları temyiz edilemediğinden , kararı alan alacaklı hemen bu kararın faaliyeti için borçlunun mallarına haciz konulmasını talep edebilir.

Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemeye mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. (İİK m.261/f.1)

İhtiyati haczin infazı ile ilgili şikayetler infazı yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yapılır.(İİK m.261/f.3)

22/07/2020 tarih ve 7251 sayılı kanun değişikliğine göre ihtiyati haciz talebini reddeden mahkeme kararı gerekçeli olarak verilir ve bu red kararı sonucu istinaf yoluna başvurulabilir.

İhtiyati Haczin Kesinleşmesi Nasıl Olur?

Dava açılmadan veya icra takibine başlanmadan evvel ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı; haczin tatbikinden, haciz gıyabında yapılmışsa haciz tutanağının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde ya takip talebinde (Haciz veya iflas) bulunmaya veya dava açmaya mecburdur.(İİK m.264)

Dava Veya Takipten Önce Konulan İhtiyati Haczin Kesinleşmesi;

Alacaklı herhangi bir takip başlatmadan ya da dava açmadan alacaklının malları üzerine ihtiyati haciz koydurabilir. Eğer alacaklı bu yola başvurursa ve talebi kabul edilirse haciz tutanağının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren YEDİ GÜN içerisinde borçlu hakkında ya bir takip başlatmalı ya da bir alacak davası açmak zorundadır. Aksi halde ihtiyati haciz kararının hükümlülüğü kendiliğinden geçersiz olur.

Alacaklının ihtiyati haciz talebinin kabul edilmesi üzerine alacaklının yasal süresi içinde başlattığı takip sonucu borçluya icra dairesi tarafından bir ödeme emri gönderilir. Eğer borçlu kendisine tebliğ edilen ödeme emrine süresi içinde itiraz etmezse takip kesinleşir ve ihtiyati haciz kararı kesin hacze dönüşür.

Borçlu tarafından yasal süresi içerisinde ödeme emrine yapılan itirazla takip kendiliğinden durur.

Borçlunun itirazı üzerine duran takibe alacaklı YEDİ GÜN içerisinde ya itirazın iptali davasına ya da itirazın kaldırılması yoluna başvurmalıdır. Aksi takdirde yasal süresi içerisinde bu iki eylemden birini gerçekleştirmezse borçlunun malları üzerine koyduğu ihtiyati haciz kendiliğinden düşer.

Dava Veya Takipten Sonra Konulan İhtiyati Haczin Kesinleşmesi

Alacaklı bir takip başlattıktan ya da borçluya karşı alacak davası açtıktan sonra da borçlunun malları üzerinde ihtiyati haciz kararı almak için başvuruda bulunabilir.

Borçlunun ödeme emrine yasal süresi içinde itiraz etmesiyle duran takip için alacaklı YEDİ GÜN içinde ya itirazın iptali davası ya da itirazın kesin kaldırılması yoluna başvurmalıdır. Eğer İcra Mahkemesi alacaklının itiraz talebini reddederse alacaklı YEDİ GÜN içerisinde genel mahkemelerde dava açmak zorundadır.(İİK m.264/f.2,c.3)

İhtiyati Haciz Nedir?

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Kaldırılır?

İhtiyati haciz kararı iki şekilde kaldırılabilir:

  • İtiraz Yoluyla
  • Teminat Göstererek

İhtiyatı Haciz Kararını İtiraz Yoluyla Kaldırma Nasıl Gerçekleşir?

İhtiyacı haciz kararına borçlu ya da menfaati ihlal edilen üçüncü kişiler tarafından itiraz edilebilir. İtiraz eden taraf bu itirazını ihtiyati haciz kararını veren mahkemede

Borçlu bu itirazında İİK m.265 kanun hükmünce düzenlenen ‘kendisi dinlenmeden verilen ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı’ itiraz etme hakkına sahiptir.

İhtiyati haciz kararı verilirken borçlu dinlemiş ve buna rağmen ihtiyati haciz kararı verilmişse borçlu daha sonra bu verilen ihtiyati hacze itiraz edemez.

Borçlu haricinde ihtiyati haciz kararına, bu karar sonucu menfaati ihlal edilmiş üçüncü kişiler de itiraz edebilir.Üçüncü kişiler borçlulardan farklı olarak mahkemenin yetkisine itiraz edemez.(İİK m.265/2)

İhtiyati Hacze İtiraz Süresi Ne Kadardır?

İhtiyati haciz kararına karşı yasal itiraz süresi YEDİ GÜN dür. Bu süre HAK DÜŞÜRÜCÜ niteliktedir. İtiraz süresi, ihtiyati haczin yapılıp haciz tutanağının borçluya tebliğ edilmesiyle birlikte başlar. Üçüncü kişilerde ise süre ihtiyati haciz kararını öğrenmeleri itibarıyla başlar.

Borçlunun İtirazı Nasıl İncelenir?

Yasal süre içerisinde itirazını yapan borçlu, itirazı yaptığı mahkeme tarafından duruşmaya çağrılır. Tarafların mazeretsiz olarak duruşmaya gelmemesi durumundan dolayı dosya işlemden kalkmaz, Mahkeme takibe konu olan dosyayı inceleyip borçlunun itirazını red veya kabul ederler. (İİK m.265/4)

İtirazı kabul eden Mahkeme talep ederse ihtiyati haciz kararını kaldırabilir ya da verilen ihtiyati haciz kararı hakkında değiştirmede bulunabilir.

İtiraz Üzerine Verilen Kararlara Karşı Yasa Yoluna Başvurulabilir Mi?

İcra İflas Kanunu çerçevesinde itiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yolu mevcut kılınmıştır.Bölge Adliye Mahkemesinin incelemesi sonucu verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvurmak ihtiyati haciz kararı yapılan icrayı durdurmaz. (İİK m.265/5)

Teminat Karşılığı İhtiyatı Haczin Kaldırılması Nasıl Olur?

Borçlunun bir teminat karşılığı verilen ihtiyati haciz kararını kaldırabilmesi için İcra İflas Kanunu çerçevesinde sınırlı olarak belirtilen teminatlardan birini sunması zorunludur.

İhtiyati haczin kaldırılması:

Madde 266 –

Borçlu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilat depo etmek veya taşınmaz rehin yahut muteber bir banka kefaleti göstermek şartı ile ihtiyati haczin kaldırılmasını mahkemeden isteyebilir. Takibe başlandıktan sonra bu yetki, icra mahkemesine geçer.

Haksız İhtiyati Hacizden Dolayı Tazminat Davası

Eğer alacaklı haksız yere ihtiyati haciz uygulatmış ise kusursuz olarak borçlunun zararlarını karşılamak zorundadır.

Madde 259 –

İhtiyati haciz isteyen alacaklı hacizde haksız çıktığı taktirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacakları bütün zararlardan mesul ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 96 ncı maddesinde yazılı teminatı vermeğe mecburdur.

Alacaklının buradaki sorumluluğu haksız fiil sorumluluğuna emsal teşkil ettiği için sorumluluğun şartları TBK m.41 hükmünce düzenlenmiştir:

Tazminat Davasının Şartları;

  1. İhtiyati haciz kararının uygulanmış olması.
  2. İhtiyati haczin haksız olması
  3. İhtiyati haciz işlemi sonucu borçlunun zarara uğramış olması
  4. Uygun illiyet bağının bulunması şartları aranmaktadır.

Tazminat Davasında Yargılama Usulü

Alacaklının haksız ihtiyati haczi uygulatması yüzünden açılacak tazminat davalarında davacı, mallarına ihtiyati haciz koyulmuş olan borçlu veya bu hacizden dolayı zarara uğrayan üçüncü kişilerdir.(İİK m.259/f.1)

Genel mahkemelerde normal tazminat davası gibi görülmektedir. Görevli mahkeme genel kurallara göre, Yetkili Mahkeme ise genel kurallara göre davalı alacaklının yerleşim yeri mahkemesi, haksız fiilin işlendiği yer mahkemesi ya da ihtiyati haciz kararını veren mahkemedir.

2 yıllık zamanaşımı süresine tabiidir. Bu bir yıllık süre, ihtiyati haczin kaldırılması kararının kesinleşmesi (İİK m.264/f.5) ya da hükümsüz kalması (İİK m.264/f.4) tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu