Tekerrür Nedir?

Tekerrür; bir kişinin daha önce suç teşkil eden bir fiili tekrarlamasıdır. Tekerrür en basit tanımıyla, bir kişinin daha öncesinden gerçekleştirdiği bir eylem sebebiyle mahkûmiyet alması ve kişinin bu eylemi daha sonradan tekrarlamasıdır. Bu duruma hukuken, “suçta tekerrür” denilmektedir.

Tekerrür, Türk Ceza Kanunu’nun 58. maddesinde “Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular” başlığıyla düzenlenmiştir.

İkinci kez suçu işleyen faile ise “mükerrir” denilmektedir. Tekerrürün söz konusu olduğu hallerde “mükerrirlere özgü infaz rejimi” söz konusu olacaktır.

Tekerrürün Amacı ve Hukuki Niteliği

Tekerrürün amacı, suç işleyen bir kişinin tekrar suç işlememesi için caydırıcı olmaktır. Tekerrür hükümlerine göre failin suçu ilk kez işlemesi ile tekrardan işlemesi arasında fark bulunmaktadır.

Tekerrüre düşen faile, yani mahkûmiyet cezası aldığı bir suçu tekrar işleyen faile ise hukuken “mükerrir” denilmektedir

Türk Ceza Kanunu 58. maddesi tekerrür şu şekilde düzenlenmiştir:

“Madde 58- (1) Önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Bunun için cezanın infaz edilmiş olması gerekmez.

(2) Tekerrür hükümleri, önceden işlenen suçtan dolayı;

1. a) Beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl,
2. b) Beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl, geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.

(3) Tekerrür halinde, sonraki suça ilişkin kanun maddesinde seçimlik olarak hapis cezası ile adlî para cezası öngörülmüşse, hapis cezasına hükmolunur.

(4) Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.

(5) Fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış olan kişilerin işlediği suçlar dolayısıyla tekerrür hükümleri uygulanmaz.

(6) Tekerrür halinde hükmolunan ceza, mükerrirlere özgü infaz rejimine göre çektirilir. Ayrıca, mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.

(7) Mahkûmiyet kararında, hükümlü hakkında mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacağı belirtilir.

(8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır.

(9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir.”

Tekerrürün hukuki niteliği ise, fail tarafından caydırıcılığın söz konusu olmaması sebebiyle failin kusurunu artırmasıdır. Yani tekerrür hükümlerinin uygulanması, failin cezasında artış gerçekleştirilmesini sağlamaktadır.

Tekerrür, failin infaz süresini artırmaktadır. Kapsamı ve niteliği itibariyle tekerrür, hem bir güvenlik tedbiri hem de infaz hukukunun kurumudur.

Tekerrür Hükümlerinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Koşullar

Tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için, failin ikinci kez suç işlemiş olması gerekmektedir. Bu husus tek başına yeterli değildir. Gerçekleşmesi gereken koşulların tamamı şunlarıdır:

• Verilen ilk mahkûmiyet cezasının kesinleşmiş olması,
• Kesinleşmiş mahkûmiyet cezası bulunmakta iken failin tekrardan suç işlemesi.

Tekerrür hükümlerinin uygulanması için, faile yerel mahkeme tarafından ceza verilmesi gerekmektedir. Zira hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılan bir kişi hakkında beraat, ceza verilmesine yer olmadığına dair karar, düşme gibi kararlar verildiği takdirde tekerrür hükümlerinden söz edilemez.

Tekerrürün uygulanması için hapis cezası verilmesi şart değildir. Zira verilen ceza adli para cezası da olabilecektir.

Tekerrürün uygulanması için, verilen ilk cezanın infaz edilmesi şart değildir. Hakkında mahkûmiyet hükmü kurulan kişi, kesinleşmiş cezasına rağmen hükmün infazına başlamamış olabilir. Örneğin hükümlünün teslim olmaması, kaçak durumda olması, infazın ertelenmiş olması halinde de tekerrür söz konusu olacaktır. Yani kısaca, mahkumiyet hükmünün kurulmuş olması ve bu kararın kesinleşmesi yeterlidir.

Kesinleşmiş Bir Ceza Mahkumiyetinin Bulunması

Tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için verilen mahkûmiyet kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir. Örneğin, yargılamayı yapan yerel mahkeme tarafından ceza verilmiş fakat istinaf, temyiz yoluna başvurulmuş olması halinde ceza kesinleşmemiş olacaktır.

Hükümlü olan yani ilk suçu gerçekleştiren kişinin, ikinci suçu ceza kesinleştikten sonra işlemesi gerekir. Örneğin failin kesinleşmemiş (yargılaması devam etmekte) iken yeniden suç işlemesi halinde tekerrür hükümleri uygulanamaz. Mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesi, istinaf ve temyiz (yargıtay) gibi kanun yollarının tüketilmesi demektir.

Özetle; Kanun koyucu tarafından tekerrür hükümlerinin uygulanması için gerekli gördüğü şey, ilk mahkûmiyet cezasının kesinleşmiş olmasıdır. Kesinleşmeye rağmen cezanın infaz edilmemesinin bir önemi yoktur.

Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanamayacağı Haller

Tekerrür hükümlerinin uygulanması için cezanın infazı şart değildir. Yani failin; kaçak durumda olması, gidip teslim olmaması ve hatta cezanın ertelenmesi halinde dahi tekerrür uygulanacaktır. Uygulanması için gereken şart mahkûmiyet cezasının kesinleşmesidir.

Tekerrüre ilişkin hükümlerin uygulanamayacağı haller ise şunlardır:

• Yaş küçüklüğü,
• Genel af – Özel af,
• Eylemin suç olmaktan çıkması,
• Cezanın ertelenmesi,
• Kabahatler,
• İstisnaları bulunmakla beraber yabancı ülkelerde verilen hükümler,
• Uzlaşma,
• Dava Zamanaşımı,
• Ön Ödeme,
• Tazyik Hapsi,
• Disiplin Cezası,
• Kesin olan adli para cezaları,
• Güvenlik tedbirleri,
• Hapisten çevrilen seçenek yaptırımlar (adli para cezası hariç).

TCK m. 58’e göre 18 yaşından küçükler hakkında tekerrüre ilişkin hükümler uygulanmaz. Örneğin, fail tarafından 18 yaşını doldurmadan önce birinci suç işlenmişken ikinci suç işlendiğinde 18 yaşından büyük olabilir. Bu durumda birinci yani tekerrüre esas suç 18 yaşını doldurmadan önce işlendiğinden, ikinci suçta tekerrür hükümleri uygulanmayacaktır.

Genel af, kişilerin mahkumiyetine ilişkin bütün hukuki sonuçları ortadan kaldırır. Yani genel af hem suçu hem de cezayı ortadan kaldırır. Dolayısıyla genel affın söz konusu olduğu hallerde tekerrüre esas hükümler uygulanmaz. Özel af ise, suçu değil cezayı ortadan kaldırır.

Yine eylemin suç olmaktan çıkması halinde de tekerrüre esas hükümler uygulanmayacaktır.

Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından verilen bir cezanın deneme süresi içerisinde belirtilen şartlarda iyi halli geçirilmesidir. Bu durumda iyi halli olarak geçirilen sürede ceza infaz edilmiş sayılır. Kanun maddesinde belirtildiği üzere beş yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren beş yıl, beş yıl veya daha az süreli hapis ya da adlî para cezasına mahkûmiyet halinde, bu cezanın infaz edildiği tarihten itibaren üç yıl, geçtikten sonra işlenen suçlar dolayısıyla uygulanmaz.

Kabahat Kanunu’ndan kaynaklanan cezalarda da yine tekerrür hükümleri uygulanmayacaktır. Yine tazyik hapsi, disiplin hapsi, güvenlik tedbirleri ve kesin olarak verilen adli para cezalarında da tekerrür hükümleri uygulanmaz.

TCK m. 58’e göre Kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Kasten öldürme, kasten yaralama, yağma, dolandırıcılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti ile parada veya kıymetli damgada sahtecilik suçları hariç olmak üzere; yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.

Ön Ödeme, dava zamanaşımı ve uzlaşma hallerinde de suç işlendiği sabit olsa da fail hakkında bir cezaya hükmedilmez. Bu sebeple bu hallerde de tekerrüre esas hükümler uygulanmaz.

Suçta Tekerrürün Uygulanması

Suçta tekerrürün uygulanması, failin ilk kez işlemiş olmasına kıyasla daha ağır cezaya hükmedilmesi demektir. Suçta tekerrürün uygulanması şu şekillerde gerçekleşir:

• Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi

Bu halde İnfaz Kanunu m. 108 söz konusu olmaktadır. Bu sayede hükümlünün cezaevinde daha fazla kalması söz konusu olacaktır.

• Seçimlik Cezanın Hapis Cezası Olarak Belirlenmesi

Cezası seçimlik olarak hapis cezası veya adli para cezası olan suçlarda, hapis cezası uygulanacaktır.

• Denetimli Serbestlik

Mükerrir hakkında cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanacaktır.

Seçimlik Cezalarda Hapis Cezasına Hükmetme Zorunluluğu

Tekerrür halinde, ikinci suçun cezası ilgili Kanunda hapis veya adli para cezası şeklinde seçenek yaptırım sunabilir. Bu durumda hapis cezasına hükmedilmesi gerekecektir.

Hükmedilen hapis cezasının ise adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.

Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi Nedir?

Mükerrirlere özgü infaz rejimi, İnfaz Kanunu 108. maddede düzenlenmiştir. Mükerrirlere özgü infaz rejimi, tekerrür halinde uygulanacak olan infaz rejimidir. Bu durum, hükümlünün ceza evinde daha uzun süre kalmasını amaçlamaktadır.

Hükümlünün hakkında birden çok suçtan, birden çok hapis cezası verilmişse hükümlünün infaz kurumunda kalacağı süre 32 yıldır. Müebbet hapis cezasının söz konusu olması halinde ise, iyi halli olarak cezasını infaz eden hükümlü koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanabilecektir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında ise 39 yıldan sonra koşullu salıverilme hükümleri söz konusu olacaktır.

Suçta Tekerrür Halinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Suçta Tekerrür hükümlerinin uygulanması, verilecek cezayı ağırlaştıran bir sebeptir. Cezanın ağırlaşması da, kişinin infaz süresini etkilemektedir.

Söz konusu tekerrür hükümlerinin doğru ve gerektiği gibi kullanılması oldukça önemlidir. Zira; kişilerin özgürlüğünün kısıtlanması söz konusu olduğundan yaşanacak hak kayıpları telafisi zor zararlar olacaktır.

Sonuç

Tekerrür; caydırıcı etkisinin yanında birçok suç tipinde öngörülmüştür. Kişilerin özgürlüğünün kısıtlanması yönünde bir infaz hukuku alanıdır. Geri dönüşü zor ve telafisi imkansız zararların meydana gelmemesi için sürecin en başından itibaren vekil ile takip edilmesi hak kaybının önüne geçecektir. Ekin Hukuk Bürosu olarak uzman infaz hukuku avukatlarımızla süreci takip etmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Av. Ahmet EKİN