İcra Harç ve Giderleri

Devletin icra ve iflas işlerinde alabileceği harçlar, yasa koyucu tarafından belirlenir. Harçlar, 492 sayılı Harçlar Kanununda düzenlenmiştir.

A. İcra Harçları

İcra harcı, devletin icra hukuku alanındaki hizmetine karşılık olarak aldığı paradır. Yasada aksi hüküm bulunmadıkça, herhangi bir icra takibinin yapılmasını isteyen kişi, o işlemin yapılması için gereken harcın tamamını peşin alarak ödemek zorundadır. Harcın tamamı ödenmedikçe, harca konu işlem yapılamaz. Gerekli harcı almadan o işlemi yapan memur, yükümlü ile birlikte, harcın ödenmesinden müteselsilsen sorumlu olur.

İcra takiplerinde, takipten sonra işeyecek faizler harcın hesaplanmasında dikkate alınmaz.

İcra takibinde hem alacaklı hem de borçlu kısmen haklı çıktığı takdirde bunların sorumlu olduğu harç ve giderler, icra mahkemesinin takdir ettiği esaslar dairesinde her ikisi arasında paylaştırılır.

Harç, kamu düzenine ilişkin olduğundan, harcın yasaya aykırı olarak hesaplanmış olması durumunda ilgililer süresiz şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurabilir.

1)İcra Takiplerinde Alınan Harçlar

A. İcraya Başvurma Harcı

İlamlı ve ilamsız icra takiplerinde, takip talebinde bulunan alacaklıdan icraya başvurma harcı alınır. Bu harç maktudur. Alacaklı haklı çıkarsa harç borçluya yüklenir.

B. Peşin Harç

İlamsız takiplerde takip talebinde bulunan alacaklıdan, alacağın binde beşi oranında tahsil edilir. Bu harç takip sonunda alınacak asıl harca mahsup edilir. İlama dayanmayan takiplerde alacaklı mahkemeye başvurarak dava açmaya mecbur kalırsa peşin alınan harç kendisine geri verilir veya alacaklının isteği üzerine mahkeme harçlarına mahsup edilir.( HARÇLAR K.m.29)

C. Tahsil Harcı

Tahsil harcı, konusu para olan veya parayla değerlendirilebilen icra takiplerinde takip dosyasına yapılan ödemeler nedeniyle icra takibinin değeri üzerinden alınan nispi bir harç türüdür. Harç oranı takip devam ettiği sürece artmaktadır. Tahsil harcı alacağın ödenmesi sırasında; ödeme yapılmayan durumlarda harç alacağın doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenir. (HARÇLAR K. M 28/B)

Tahsil harcı aşağıdaki oranlardan alınır:

• Ödeme veya icra emrinin tebliği üzerine hacizden önce ödenen paralardan yüzde 4,55
• Hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan 9,10
• Haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan yüzde 11,8

D. İcranın Yerine Getirilmesi Harcı

Konusunun para ile değerlendirilmesi mümkün olmayan icra takiplerinde takibin başarıyla sonuçlanması nedeniyle alınan harca denir. İcranın yerine getirilmesi harcı, icra takibinin sonunda maktu olarak alınır.

E. Ceza Evleri Harcı

İcra takibinin sonunda miktar ve kıymetli belirli olan ilamlı ve ilamsız alacaklardan, tahsil olunan paranın %2 si, kıymeti belirli olmayan ilamların icrasından, tahsil olunan harcın yarısı oranında alınır. (2548 sayılı K.m.1)

F. Feragat Harcı

Her ne neden ve koşulda olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin tutanağa yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra takipten vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır. Feragat harcı alacaklıdan alınır.

G. Haciz, Teslim ve Satış Harcı

İcra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği durumlarda alınan harçtır. Her bir işlem için ayrı ayrı alınır. Maktu bir harçtır. Bu harç 2010 yılında 6009 sayılı yasa ile kabul edilmiştir.

H. Merkezi Takip Sistemi Harcı

7155 sayılı Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan para alacaklarına ilişkin takibin başlatılması usulü hakkında yasa uyarınca yapılan takiplerde harç peşin alınır. 7155 sayılı yasa kapsamındaki icra takiplerinde takibe konu alacak tutarı üzerinden %2 oranında harç alınır.

Haciz aşamasına geçilmeden Merkezi Takip Sistemi aracılığıyla sonuçlanan icra takipleri için ayrıca icraya başvurma harcı ile tahsil harcı alınmaz. (HARÇLAR K. M.29/a-2)

2.İcra Mahkemesinde Alınan Harçlar

İcra mahkemesine yapılacak başvurularda aşağıdaki harçlar alınır:

Başvurma Harcı: İcra mahkemesine yapılacak her türlü istemden maktu başvurma harcı alınır.

Karar ve İlam Harcı: Kural olarak icra mahkemesi tarafından verilen itirazın kaldırılmasına, şikayete, kambiyo senedine dayalı takiplerde borca ve itiraza ilişkin kararlardan maktu karar ve ilam harcı alınır. Ancak icra mahkemesi tarafından görülen iş hukuken dava niteliğinde ise bu durumda (2021 yılı için) binde 68,31 oranında nisbi kara ve ilam harcı alınır.

3.Harçtan Bağışık (Muaf) İcra İşlemleri

• Değeri 50 TL’yi geçmeyen takipler (ticari senetlere ait takipler hariç)
• Ayda 100 TL’yi geçmeyen nafakaya ait takipler
• İcra ve iflas dairelerinin kusuru yüzünden yanlış yapılmış olan işlemlerin ıslahı ve iptaline ilişkin kararları ile bu iptal veya ıslah dolayısı ile yeniden yapılacak işlemler
• Erler ve gereksinimleri devlet tarafından karşılanan onbaşı ve çavuşların yapacakları işlemler
• SGK
• Darülaceze
• İcra mahkemesinin cezaya ilişkin kararları
• İcra ve İflas yasasının 270. Maddesine göre yapılacak defter tutma işlemleri
• Genel bütçeye dahil idarelerin yasanın 1 ve 3 sayılı tarifelerine giren bütün işlemleri harçtan bağışıktır.

Karayolları Genel Müdürlüğü her türlü yargı harcından ve dolayısı ile icra harçlarından bağışıktır. Ancak yargı harçlarının Genel Müdürlüğün haklılığı oranında karşı taraftan tahsiline ilgili merciince karar verilir. (6001 sayılı K. M 12/2)

Ayrıca iş mahkemeleri tarafından işçiler lehine hükme bağlanmış olan hak ve alacakların takibinde işçilerden hiçbir harç alınmadan gerekli işlem yapılır. Bu harçlar işçi haklı çıktığı takdirde takip sonunda hesap edilerek ayrıca bir hükme gerek kalmadan borçludan tahsil olunur. (Harçlar K.m.33)

B. İcra Giderleri

İcra giderleri, icra organlarının icra takibini tam ve doğru olarak yürütebilmeleri için yaptıkları harcamalardır. İcra giderleri, harçlardan farklı olarak devlet hazinesine değil, icra dosyasına ilişkin bir hizmet veya işi yapmış olan kişi veya kişilere ödenir.

İcra vekalet ücreti de icra giderleri arasında yer alır. Bu konu ayrıca ve özel olarak hem İİK hem de Avukatlık Asgari Ücret Tarife’sinde düzenlenmiştir. Vekil aracılığı ile yapılan takiplerde vekalet ücretinin miktarı, alacaklı ile borcu arasında yapılmış sözleşmeye bakılmaksızın, icra müdürü tarafından Avukatlık Asgari Ücret Tarife’sine göre hesaplanır. Kim haksız çıkarsa vekalet ücreti de takip giderlerine dahildir. ( İİK M.138/3)

İcra giderleri de alacaklı tarafından peşin olarak ödenir ve takibin sonunda haksız çıkarsa borçluya yükletilir. Alacaklı ilk ödenen paradan, yaptığı giderleri alır. Eğer alacaklı takibini satış aşamasına götürmez ve terk ederse veya açıkça takibinden feragat ederse borçlu o aşamaya kadar yapılmış olan takip giderlerinden sorumlu olmaz. Borçlu durumu ile kendisine karşı icra takibi yapılmasına neden olmamış ve itiraz süresi içinde borcunu ödemişse icra giderlerinden ve harçlarından sorumlu tutulmaz.

Adli yardım hükümleri icra ve iflas takiplerinde de uygulanır.( İİKm.15/son HMK m.334/1) Adli yardım istemi takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir. (HMK m.336/1)

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN