Kasten Öldürme Suçu ve Cezası (TCK m.81)
Kasten öldürme suçu, kişinin bilerek ve isteyerek bir başkasının hayatına son vermesidir.
Kasten Öldürme Suçu Nedir?
Kasten öldürme suçu Türk Ceza Kanunu’nun 81-83 maddeleri arasında düzenlenmiştir. 81. maddede insan öldürmenin temel şekli, 82. maddede insan öldürmenin ağırlatıcı sebepleri, 83. maddede ise insan öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi düzenlenmiştir.
Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten Öldürme Suçunun Faili Kimdir?
Kişi hukukta hem gerçek hem tüzel kişiyi ifade etmektedir. Ancak kasten öldürme suçunu gerçek kişi işleyebilir.
Kasten Öldürme Suçunda Mağdur Kimdir?
Suçun mağduru öldürülen kişidir. Destekten yoksun kaldıklarından, öldürülenin yakınları, suçtan zarar görenlerdir.
İnsan Öldürmenin Temel Şekli – İcrai Davranışla İnsan Öldürme
Öldürmenin bu şeklini her tür araç ile ve her şekilde gerçekleştirmek mümkündür.
Kanun, 83. maddesinde insan öldürmenin ihmali davranışla gerçekleştirilmesini öngördüğüne göre 81 ve 82. maddelerde öngörülen haller icrai davranışlarla gerçekleştirilen öldürmelerdir.
Kasten Öldürme Suçunda Maddi Unsur
Suçun hukuki konusu yaşam hakkıdır. Gerek AİHS’inde, gerek Anayasada, mutlak, en üstün değer olarak algılanan insan hayatı, korunmasında sadece bireyin çıkarı olduğu için değil, aynı zamanda toplumun çıkarı olduğu için cezai himayenin konusu yapılmıştır.
Bunun içindir ki, insan öldürme suçlarında suçla ihlal edilen ve ceza ile korunan hukuki değer veya menfaat insanın en temel hakkı olan yaşama hakkıdır.
Kişi yaşıyor, canlı olmalıdır. Ölüye karşı öldürme girişimi işlenemez. Suçun faili ve mağduru için bir sınırlama söz konusu değildir. Herkes fail veya mağdur olabilir.
Suç bir kişinin başka bir kişiyi öldürmesidir. Faillik ve mağdurluk aynı kişi üzerinde birleşemeyeceği için kişinin kendi kendini öldürmesi suç değildir.
Suçun varlığı için mağdurun yaşı, cinsiyeti, milliyeti, aklî veya fiziki dengesi, sakatlığı ırkı önemli değildir. Sağlam veya sakat Türkiye cumhuriyeti vatandaşı ile herhangi bir ülke vatandaşı arasında fark yoktur. Mağdurun sosyal sınıfı ve mevkii önemli değildir. Ancak bazen mağdurun mevkii suçun niteliğini değiştirebilir.
Devlet başkanına karşı işlenen öldürme veya öldürme girişimi, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan Cumhurbaşkanına suikastı oluşturur.
Her suçun maddî unsuru gibi insan öldürme suçunun maddi unsuru da hareket, netice ve illiyet bağından oluşmaktadır.
Hareket çeşitli şekillerde yapılabilir. Bu nedenle insan öldürme suçu serbest hareketli bir suçtur.
İnsan öldürmede kullanılan vasıtalar maddi, fiziki olabileceği gibi, psişik, manevi de olabilir. Silah, zehir, kas gücü, boğucu gaz, elektrik akımı gibi vasıtalarla, bir kalp hastasına üzüntülü bir haber vererek ölümü gerçekleştirmelerde olduğu gibi.
Doğrudan veya dolaylı olabilir. Silahla ateş ederek öldürme, mağduru çok soğuğa koyma, gibi.
Netice kişinin tıbben ölümünden ibarettir. Ölümün belirlenmesi doktorların görevidir. Savcı veya hâkim kişinin ölüp ölmediğini doktora sorar. Bunun hukukta adı bilirkişi raporudur.
Kasten Öldürme Suçunda Manevi Unsur
Suçun manevi unsuru kasıttır. Fail öldürme neticesini doğuran hareketi ve bunun neticesini öngörerek bilmeli ve istemelidir.
Ayrıca olası kasıtla da işlenebilir. Failin yaptığı hareketin ölümü doğuracak neticesi öngörülebilir. Ancak buna rağmen fail hareketi yapar ve ölüm neticesi meydana gelirse suç olası kasıtla işlenmiş olacaktır.
Kırmızı ışığın yanmasına rağmen yayaların geçiş hakkına uymadan geçiş yaparken yayaya çarparak ölüme sebebiyet verme halinde mağdur olası kasıtla öldürülmüş sayılacaktır.
İnsan öldürme suçu serbest hareketli ve neticesi hareketten ayrılabilen suçlardandır.
Hareket ile netice arasında nedensel bağ olmalıdır. Neticenin gerçekleştiği an suç tamamlanmış olur. Bu da ölümün gerçekleşmesidir.
Kasten Öldürme Suçunda Nedensellik Bağı
Hayatın olağan akışında bazen failin hareketine bir başka hareket veya olgu eklenebilir ve bunun sonucunda kişi ölebilir. Bu durumda öldürme kastıyla ilk hareketi yapanın sorumluluğu bir sorundur.
Örneğin bir kişi başka bir şahsa bir darbe indirsin ve ölüm gerçekleşsin. Otopsi sonucunda mağdurun iki böbreği ve ciğerlerinin çürümüş olduğu ve ölüme bu durumun da katkısının olduğu anlaşılsın. Bu durumda fail insan öldürmeye teşebbüsten sorumlu olacaktır. Çünkü filin hareketi tek başına neticeyi meydana getirecek düzeyde değildir. Ölüm neticesine başka bir olgu katkıda bulunmuştur.
Ancak kişi, mağdurun böbreklerinin hasta olduğunu biliyorsa kastı hastalığı da kapsayacağı için kasten öldürmeden sorumlu olacaktır.
Keza kişi, mağduru öldürmek üzere bir darbe vursun. Mağdur hastaneye götürülürken araçların çarpışması sonucu ölsün. Eğer bu darbe mağdur hastaneye kaldırılsa bile tek başına ölümü meydana getirebilecek denebilirse kişi insan öldürmeden sorumlu olacaktır.
Ölümü meydana getirmeyecekse öldürmeye teşebbüsten sorumlu olacaktır. Çünkü failin öldürmeye yetmeyecek olan hareketi bir başka hareketle birleşmiş ve böylece ölüm neticesi meydana gelmiştir. Yeni bir nedensel faktör araya girmiş ve ilk hareketle birleşerek ölüm neticesini gerçekleştirmiştir.
Çarpışma taksirli bir fiil sayılacaksa ikinci fail taksirli suçtan sorumlu olacaktır. Taksirli fiil tek başına ölümü doğurabilecekse taksirle öldürmeden, yoksa taksirle yaralamadan fail cezalandırılacaktır.
Kısacası nedensel bağda birleşme olduğu için herkes hareketi ve bu hareketin tek başına doğurabileceği netice kadar sorumlu olacaktır.
Kasten Öldürme Suçunun Birkaç Faille Birlikte İşlenmesi
İnsan öldürme suçunu birkaç kişinin birlikte işlemesi mümkündür. Bu nedenle iştirakle uyuşur. Bazılarının doğrudan fail, bazılarının yardım eden, bazılarının da azmettiren olması mümkündür.
Bazen ölüm neticesini hangi hareketin doğurduğu anlaşılamayabilir. Failler arasında suçu beraber işleme konusunda iştirak iradesinin olmadığı, her failin birbirinden bağımsız hareketinin sonucu mağdurun öldüğü durumlarda ölümden hangi failin sorumlu olacağı bir sorun olarak ortaya çıkabilir.
Bu durumda, ölüm neticesini faillerden birinin hareketi doğurmuş ise, (kalbe giren tek kurşun ve kimin silahından çıktığı belli) hareketi ölüme sebebiyet veren fail insan öldürmeden sorumlu tutulacaktır. Diğer fail öldürme niyetiyle elverişli hareketi yapmış, ancak hareketi ölüme sebebiyet vermediği için insan öldürmeye teşebbüsten sorumlu olacaktır.
Eğer ölüm neticesinin hangi failin hareketi sonucu gerçekleştiği belli değilse (kalbe giren kurşunun hangi failin silahından çıktığının belirlenememesi gibi), her iki faile de öldürmeye teşebbüsten ceza verilecektir. Çünkü hukuk öldüren faile ulaşamamış, faili ispat edememiştir.
Hukuk ancak ispat ettiği yere kadar gidebilir. Suçu sabit olanı cezalandırır. Aksi halde faili işlemediği bir suçtan dolayı cezalandırmış olur ki bunun da kabulü mümkün değildir. Ancak buradaki sorun ortada bir ölünün olması, faillerin teşebbüsten cezalandırılmasıdır. Sorunu başka türlü çözmek de mümkün değildir.
Kasten Öldürme Suçunda Hukuka Uygunluk Sebepleri
İnsan öldürme suçunda mağdurun rızası hariç tüm hukuka uygunluk sebepleri bulunabilir. Çünkü kanun kişiye kendi hayatı üzerinde tasarruf yetkisi vermemiştir.
Kişi insan olması nedeniyle bir değer olduğu için rıza ile de olsa öldürülemez. Gerçekten kişi meşru müdafaa ve zaruret hali nedeniyle birini öldürebilir. Keza kanunun hükmünü icra, görevin ifası gereği birisini öldürmek mümkündür.
Meselâ idam sehpasında bulunan birisinin ipini çekerek cezayı infaz etmek, harp halinde kurşuna dizilene ateş etmek gibi. İnsan öldürme suçu hakkın icrası yoluyla da gerçekleşebilir. Boks maçında oyunun kurallarına uygun olarak indirilen yumruk rakibin ölümüne sebep olabilir.
Kasten (İnsan) Öldürme Suçunun Cezasını Artıran Sebepler
Kanun bazı öldürmelere daha ağır cezalar vermek gereğini duymuştur.
İnsan öldürmenin ağırlatıcı sebepleri de kastın kapsamına girerler. Fail ağırlatıcı sebebi içeren hareket ve neticeyi bilerek ve isteyerek gerçekleştirmelidir.
İnsan öldürmenin ağırlatıcı sebepleri fail ile mağdur arasındaki kan bağı ve hukuki durumu, mağdurun sıfatı, kullanılan vasıta, fiilîn yapılış tarzı, suçun manevi unsuru, mağdurun sayısı ve öldürmenin diğer suçlarla ilişkisinden kaynaklanmaktadırlar.
Kasten Öldürme Suçunun Cezası
İnsan öldürmenin temel halinde failin cezası müebbet hapistir (m. 81).
81. maddeye göre insan öldürmenin cezası belirlenirken 61/1. maddesi göz önüne alınamayacaktır. Çünkü ceza sabittir. Hâkime takdir yetkisi bırakılmamıştır.
Ağırlatıcı sebeplerin bulunması halinde failin cezası ağırlaştırılmış müebbet hapistir (m. 82)
Sonuç
Ceza avukatı; tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
