Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Boşanma davası, evliliği sona erdiren hallerden biri olup evlilik birliği kuran kişiler bu birliği sonlandırmak istediklerinde boşanma yoluna başvurmaktadır. Boşanma kararının verilebilmesi için ise Türk Medeni Kanununda yer alan genel veya özel boşanma sebeplerinden birinin varlığı aranmaktadır.

Boşanma davasının nasıl açılacağı ve sürecin nasıl ilerleyeceği hususundaki düzenlemeler ise Türk Medeni Kanunu’nun 161. Maddesi ve devamında düzenlenmiştir.

Boşanma Davası Nedir?

Boşanma davası, evli kişilerin evlilik birliğinin sona erdirilmesi için başvurduğu dava olup anlaşmalı ve çekişmeli olarak iki türü vardır.

Anlaşmalı boşanma için tarafların boşanma fer’ileri hususunda anlaştıkları bir anlaşmalı boşanma protokolünün hakim tarafından onaylanarak hüküm kurulması mümkünken çekişmeli boşanma ile boşanma için Türk Medeni Kanununun 161. Maddesi ve devamındaki maddelerde sayılan boşanma nedenlerinden birinin varlığı aranmaktadır.

Boşanma Nedenleri Nelerdir?

Boşanma nedenleri genel boşanma nedenleri ve özel boşanma nedenleri olarak ikiye ayrılmaktadır.

Genel boşanma nedeni Türk Medeni Kanununun 166. Maddesinde düzenlenmiş olup evlilik birliğinin temelden sarsılmasıdır. Maddede; “Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.” Düzenlemesi mevcut olup günümüzde boşanma davaları ağırlıklı olarak evlilik birliğinin temelden sarsılması sebebiyle açılmaktadır.

Özel boşanma nedenleri ise zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı muamele, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk ve akıl hastalığıdır.

Söz konusu boşanma nedenlerini kısaca özetlemek gerekirse:

Zina

Zina, Türk Medeni Kanununun 161. Maddesinde; “Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde zina eyleminin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.” şeklinde düzenlenmiştir.

Halk arasında aldatma olarak da bilinmektedir. Zinanın boşanma sebebi olarak değerlendirilebilmesi için mevcut bir evliliğin bulunması, eşinden başkasıyla cinsel birlikteliğin sağlanması aranmaktadır. Tarafların ayrılık sürecinde olması veya evleri ayırması taraflar arasındaki sadakat yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacağından zina sebebiyle boşanma için şartlar bu süreçte de gerçekleşebilecektir.

Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış

Bir diğer boşanma sebebi olan hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış Türk Medeni Kanununun 162. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir; “Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.”

Hayata kast ile anlatılmak istenilen fiili işleyen kişinin ayırt etme gücü bulunmasına karşın eşinin hayatını sonlandırmak amacıyla yaptığı tüm fiillerdir. Pek kötü davranış anlatılan ise eşlerden birinin diğerine zarar veren hareketlerde bulunması, acı çektirmesidir. Son olarak onur kırıcı davranışla ifade edilen ise zarar verilen eşin manevi bütünlüğünün bozulmasıdır.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürmek

Üçüncü özel boşanma nedeni, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürmedir.

Söz konusu neden kanunun 163. Maddesinde; “Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.” Şeklinde düzenlenmiştir. Küçük düşürücü suçların ne olduğu hakkında Türk Ceza Kanununda açık bir düzenleme bulunmamakta ise de Türk Ceza Kanununda düzenlenen her yüz kızartıcı suç aynı zamanda küçük düşürücü niteliktedir. Yaşam tarzının haysiyetsiz olması ise hakimin takdirinde olup haysiyetsiz yaşama fuhuş yapmak ve uyuşturucu madde bağımlısı olmak örnek verilebilir.

Terk

Dördüncü özel boşanma nedeni ise terk olup oldukça ayrıntılı bir sebeptir.

Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinde terk; “Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Terk sebebiyle boşanma davası açabilmek için seçimlik haklar mevcut olup öncelikle evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmeme maksadıyla ortak yaşama son verilmesi gerekmektedir.

Akıl Hastalığı

Boşanmanın özel nedenlerinden sonuncusu ise akıl hastalığı olup Türk Medeni Kanununun 165. Maddesinde bu husus; “Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.

Akıl hastalığı sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için eşlerden birinin akıl hastası olması, bu sebeple diğer taraf için evliliğin çekilmez hale gelmesi ve hastalığının iyileşmesinin imkansız olması aranmaktadır.

Anlaşmalı Boşanma ile Çekişmeli Boşanma Nedir? Farkları Neler?

Boşanma davası; anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Anlaşmalı boşanma davası için tarafların boşanma ve fer’ileri olan nafaka, velayet, tazminat vs. sebepler üzerinde hemfikir olmaları, anlaşmış olmaları aranmaktadır. Çekişmeli boşanma davası açılabilmesi için kanunda düzenlenen boşanma sebeplerinden birinin bulunması aranmaktadır.

Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davasının farklarını izah etmek gerekirse;

• Anlaşmalı boşanma için sebep belirtmeye gerek yokken çekişmeli boşanmada ise boşanma sebebinin ispat edilmesi gerekmektedir.
• Anlaşmalı boşanma davası açılabilmesi için evlendikten sonra en az 1 yıl geçmesi aranırken çekişmeli boşanma davası açılabilmesi için söz konusu bir yıllık süre aranmamaktadır.
• Anlaşmalı boşanmada yargılama süreci yaklaşık 1 yıl sürmekte iken çekişmeli boşanmada ise 1 yıl ile 4 yıl arasında sürmektedir.
• Anlaşmalı boşanma tek celsede sonuçlanırken çekişmeli boşanmada birden çok celse vardır.
• Anlaşmalı boşanma için tarafların duruşmaya katılımı zorunlu iken çekişmeli boşanmada tarafların mahkemeye gelme zorunluluğu bulunmamaktadır.
• Anlaşmalı boşanmada hakim tarafından anlaşmalı boşanma protokolü incelenip onaylanırken çekişmeli boşanma davasında ise tarafların kusurları ispatına göre hüküm verilmektedir.

Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Her ne kadar boşanma davası açılırken mahkemeye sunulacak evraklar boşanmanın türüne göre değişmekte ise de iki tür boşanma davasının açılması için de asil veya avukat tarafından hazırlanacak bir dava dilekçesi ile yetkili yerde bulunan aile mahkemesine başvuru yapılması gerekmektedir.

Boşanma davasının anlaşmalı olarak açılması halinde hazırlanan dava dilekçesinin ekine tarafların üzerinde anlaşma sağladığı tüm hususların bulunduğu anlaşmalı boşanma protokolü eklenmelidir.

Boşanma davasının çekişmeli olarak açılması halinde ise hazırlanan dava dilekçesi tarafın davadaki iddialarını, nafaka, velayet, tazminat, kişisel ilişki tesisi gibi hususlardaki taleplerini içermelidir.

Hazırlanan dilekçe ile dava avukat tarafından UYAP üzerinden açılabileceği gibi taraflar adliyelerin hukuk tevzi bürolarından da harçlandırma formunda gösterilen harçların ödenmesi ile dava dosyası mahkeme numarasını ve esasını almakta ve tevzi formu oluşmaktadır.

Dava açılarak aile mahkemesine gönderildiğinde aile mahkemesi tensip zaptı hazırlar ve dilekçelere ilişkin cevap süreleri, delil avanslarının yatırılması gibi hususları ihtiva eden tensip tutanağı taraflara tebliğ edilir.

Hakim, Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen dava şartları ve ilk itirazlar hakkında inceleme yapar ve akabinde ön inceleme tensip tutanağı düzenlenerek duruşma gününü bildirir tutanak taraflara tebliğ edilir.

Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra tahkikat aşamasına geçilerek taraflar, tanıklar dinlenir, ilgili yerlere müzekkere yazılır ve cevapları beklenir. Boşanma konusunda hakim sonuca vardığında hüküm duruşmasına geçer ve yerel mahkemece karar verilir. Kararın gerekçesi bir ay içerisinde yazılır ve akabinde gerekçeli karar taraflara tebliğ edilir. Taraflardan aleyhine karar verilen taraf istinaf kanun yoluna başvurarak kararı üst mahkemeye taşır, kanun yollarının tükenmesiyle beraber boşanma veya boşanmanın reddi kararı kesinleşir.

Boşanma Davası İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma için hazırlanması gereken evraklar farklılık göstermektedir.

Anlaşmalı boşanma için gerekli evraklar şu şekilde sıralanabilecektir:

• Boşanma talepli dilekçe,
• Anlaşmalı boşanma protokolü,
• Davayı asiller açacaksa nüfus cüzdanı fotokopisi, şayet avukat açacaksa boşanma konusunda özel yetki içerir fotoğraflı vekâletname,
• Harç ve masrafların ödendiğini gösterir belge.

Çekişmeli boşanma davalarında ise gerekli evraklar şu şekilde sıralanabilecektir:

• Boşanma için dava dilekçesi,
• Delil listesi,
• Davayı asiller açacaksa nüfus cüzdanı fotokopisi, şayet avukat açacaksa boşanma konusunda özel yetki içerir fotoğraflı vekâletname,
• Varsa darp raporu,
• Boşanmada kusur yükleyebilecek tüm bilgi, belge ve fotoğraflar,
• Harç ve masrafların ödendiğini gösterir belge.

Boşanma Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davası Aile Mahkemelerinde açılmaktadır. Aile Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile Mahkemesi sıfatıyla boşanma dosyalarına bakmaktadır.

Boşanma davalarının aile mahkemelerinde açılmaması halinde ise görevsizlik kararı verilecektir. Görevin kamu düzeninden olması sebebiyle dosyanın görevli mahkemede açılıp açılmadığı mahkemece de kendiliğinden incelenebilecektir.

Boşanma davalarının hangi aile mahkemesinde açılacağı hususu ise Türk Medeni Kanununun 168. Maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre; “Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.” Bu kanun maddesi uyarınca boşanma davası açacak taraf  hangi yer mahkemesinde boşanma davasını açabileceğini belirleme konusunda seçimlik hakka sahiptir.

Boşanma Davası Açma Süresi Ne Kadar?

Boşanma davası için genel bir dava açma süresi bulunmamakta ise de dava türlerine göre boşanma davasının açılması gereken süreler bulunmaktadır. Günümüzde en çok boşanma davası açılan sebeplerden biri olan şiddetli geçimsizlik halinde affetme söz konusu değilse zamanaşımı süresi bulunmadığından her zaman dava açılabilmektedir.

Zina sebebiyle bir boşanma davası açılacaksa zina eyleminin öğrenilmesinden itibaren ve her halde 1 yıl içerisinde davanın açılması gerekmektedir. Hayata Kast ve Pek Kötü Muamele sebebiyle boşanma davası açılmak istenmesi halinde ise fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her halükarda 5 yıl içerisinde boşanma davası açılması gerekmektedir.

Özel boşanma sebeplerinden biri olan suç işleme ve haysiyetsiz yaşam sürme durumunda da şiddetli geçimsizlik sebebiyle boşanma davasında olduğu gibi herhangi bir zamanaşımı süresi olmayıp dava her zaman açılabilecektir.

Terk sebebiyle boşanma davası açılabilmesi ise en teknik dava olup evi terk eden tarafından terk tarihinden itibaren en az 4 ay sonra ihtar keşide edilmesi gerekirken terk eden kişinin ise en az 2 aylık eve dönme süresi vardır. Yani bu durumda terk sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için en az 6 ay geçmesi gerekmektedir.

Boşanma Davası Ne Kadar Sürer ve Ne Zaman Sonuçlanır?

Davanın süresi boşanma davasının anlaşmalı veya çekişmeli olarak açılmasına göre farklılık göstermektedir.

Anlaşmalı boşanma davasının, tek celsede sonuca ulaşması nedeniyle dava süreci kısa sürmektedir. Adalet Bakanlığı her ne kadar anlaşmalı boşanma davasının sonuçlanma süresinin 40 gün olduğunu belirtmişse de net bir süre olmamakla beraber kararın kesinleşmesi davanın açıldığı şehirdeki aile mahkemelerinin yoğunluğuna göre farklılık göstermektedir.

Çekişmeli boşanma davaları ise tarafların karşı tarafın boşanmadakini kusurunu ispatlamasının gerekmesi sebebiyle anlaşmalı boşanmaya göre çok daha uzun süren davalardır. En az 7-8 ay süren çekişmeli boşanma davaları mahkemelerin yoğunluğu ve tarafların çekişmeli olduğu konulara göre 4-5 yıla kadar sürmektedir.

Boşanma Davası Açmadan Önce Bilinmesi Gerekenler

Öncelikle her ne kadar boşanma davalarında avukata ihtiyaç olmadığı düşünülmekte ise de anlaşmalı veya çekişmeli boşanma davalarında dosyaların sürüncemede kalmaması ve hak kaybının önüne geçilmesi için bir avukattan hukuki destek alınması gerektiği açıktır.

Anlaşmalı veya çekişmeli boşanmaya karar verirken evlilik birliğinden doğan çocuklar varsa çocukların psikolojisinin ve güvenliğinin en önde tutulması gerekmektedir.

Günümüzde evliliklerin birçoğunda şiddet olaylarının yaşanması sebebiyle boşanma davası açmadan önce veya dava açtıktan sonra koruma uzaklaştırma kararı talep etmekte fayda vardır.

Boşanma maliyetli bir süreç olduğundan anlaşmalı boşanmanın aksine çekişmeli boşanma sürecinin uzun sürmesi sebebiyle külfeti daha fazla olacaktır.

Boşanma Davasını İlk Kim Açmalıdır?

Halk arasında boşanma davasını ilk açan tarafın daha avantajlı olacağı yönünde bir algı mevcut ise de boşanma davasını ilk kimin açtığı hususu boşanma davasının neticesine etkili olmamaktadır. Boşanma davasında önemli olan husus ise hangi tarafın boşanmaya sebep verecek fiillerde bulunduğu daha açık anlatımla hangi tarafın daha kusurlu olduğudur.

Çekişmeli Boşanma Davaları Ne Kadar Sürer?

Çekişmeli boşanma davaları, tarafların karşı tarafın kusurlu davranışlarını ispatlayabilmesi için tanık dinletmeleri ve bazı yerlerden delil getirilmesini istemeleri, mahkemelerin yoğunluğu sebebiyle istinaf süreci de dikkate alınarak 3-4 yıla kadar sürmektedir.

Boşanma Davası Açmada Kadının Hakları Nelerdir?

Boşanma davasını kadın veya erkeğin açması kadının haklarını değiştirmeyecektir.

Kadının boşanma dosyası kapsamında;

• Nafaka,
• Velayet,
• Maddi veya manevi tazminat,
• Ziynet alacakları,
• Aile konutu şerhi,
• Mehir alacağı,
• 6284 sayılı kanundan kaynaklanan koruyucu tedbirlerin uygulanmasını talep etme hakkı vardır.

Anlaşmalı Boşanma Davaları Ne Kadar Sürer?

Anlaşmalı boşanma tek celsede biten bir dava türü olup gerekçeli kararın yazılması ve kararın kesinleşmesi ile beraber yaklaşık olarak 2-3 ay bandında sonuçlanır. Akabinde kadın soyadını değiştirebilmektedir.

Boşanma Davası Masrafları Ne Kadar 2024?

Boşanma davasında masraflar tarafların mahkeme dosyasına getirilmesini talep ettikleri deliller ve dinlenecek tanıklara, dosyanın bilirkişiye tevdii edilip edilmeyeceğine göre farklılık göstermektedir. Kısaca dava açılırken başlıca yapılacak, masraf;

• Başvurma harcı: 427,60 TL
• Peşin harç: 427,60 TL
• Gider Avansı: 1.450,00 TL’dir.

Bu masraflar içerisinde keşif, bilirkişi vs. masraflar bulunmamaktadır.