Evlilik Birliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler
4721 sayılı Türk Medeni Kanunun Aile hukuku kitabında Evlilik birliğinin organizasyonu; evlilik birliğinde eşlerin hak ve yükümlülüklerini, kadının soyadını, evlilik konutunu, vatandaşlığı, eşlerin evlilik birliğinin giderlerine katılmasını, eşlerin meslek ve işini, eşlerin hukuksal işlemlerini ve evlilik birliğinin temsilini kapsamaktadır şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Evlilik Birliğinde Eşlerin Hak Ve Yükümlülükleri Nelerdir?
Tarafların evlenmesi ile aralarında evlilik birliği kurulmuş olur. Evlilik birliği eşitliğe, saygıya, ortak sorumluluklara ve görevlere dayanmaktadır. Evlilik ortaklığı evlenmenin resmi şekilde yapılmasıyla başlayıp evlilik sona erene kadar devam eder. Eşler; evlilik birliğinin mutluluğunu birlikte sağlamakla, çocuklar gereken özeni birlikte göstermekle, birbirlerine karşı sadakatle ve yardımla, birbirlerine bilgi vermekle yükümlüdürler.
Kadının Soyadı
Kadın evlenme ile kocasının soyadını alır. Fakat kadın talep ederse evlilik öncesi soyadını da yani çift soyisim kullanmak için başvuru yapabilir.
Evlilik Konutu Nedir?
Eşlerin evlilik birliği kurulduktan sonra hayatlarını devam ettirecekleri konuta evlilik konutu denir. Eşler oturacakları konutu birlikte seçerler. Evlilik konutu, aile konutu niteliğine de sahiptir.
Vatandaşlık
Türk vatandaşı ile en az üç yıldır evli olan ve birlikte yaşayan yabancı Türk vatandaşlığı için başvurabilir. Türk vatandaşı ile evlenmek vatandaşlık kazanılması için yeterli değildir, başvuru şarttır.
Eşlerin Evlilik Birliğinin Giderlerine Katılması
Eşler evlilik birliğinin giderlerine katılmak zorundadır. Fakat eşlerin ekonomik durumu aynı olmayabilir bu sebeple her eş ekonomik durumu doğrultusunda evlilik birliğinin giderlerine katılmakla yükümlüdür. Bazen katkı emekle de yapılabilmektedir. Yani emekle yapılan katkı da evlilik birliğinin giderlerine yapılan katkı arasında sayılmaktadır.
Eşlerin Meslek Ve İş Seçimi
Eşlerin meslek ve iş seçimlerini hususunda evlilik birliğinin huzurunu, yararını ve mutluluğunu göz önünde tutarak yapmak zorundadırlar.
Eşlerin Hukuksal İşlemleri Nelerdir?
Eşlerden biri başkası adına ancak diğer eşin rızası ile kefil olabilecektir. Eşin rızası alınmadan yapılan kefalet sözleşmesi kesin hükümsüzdür. Fiili birliktelik sona ermişse eşin rıza şartı aranmamaktadır.
Eşlerin aile konutu üzerinde yapacağı işlemlerde de diğer eşin rızası aranmaktadır. Diğer eşin rıza vermediği hallerde yapılan tasarruf işlemleri geçersizdir. Ayrıca eşler anlaşarak aile konutu niteliğini sonlandırabilir. Aile konutu üzerindeki hakta üçüncü kişinin iyi niyeti korunmaz.
Evlilik Birliğinin Temsili Nedir?
Evlilik birliğinin temsili TMK madde 188’de düzenlenmiş olup hangi hallerde birbirlerini temsil edecekleri sayılmıştır. Eşler evlilik birliğini temsil yetkisini, devredemez veya da bu yetkiden feragat edemez.
TMK Madde 188- Eşlerden her biri, ortak yaşamın devamı süresince ailenin sürekli ihtiyaçları için evlilik birliğini temsil eder. Ailenin diğer ihtiyaçları için eşlerden biri, birliği ancak aşağıdaki hâllerde temsil edebilir:
- Diğer eş veya haklı sebeplerle hâkim tarafından yetkili kılınmışsa,
- Birliğin yararı bakımından gecikmede sakınca bulunur ve diğer eşin hastalığı, başka bir yerde olması veya benzeri sebeplerle rızası alınamazsa.
Evlilik Birliği Nasıl Korunur?
Evlilik Birliğinin Korunmasındaki Yetkili Ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Eşlerden biri evlilik birliğinin korunması için gereken yükümlülüklerini yerine getirmezse diğer eş hakimden evlilik birliğine müdahalede bulunmasını talep edebilir. Evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler hususunda yetkili olan mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Yerleşim yerlerindeki aile mahkemeleri görevlidir eğer aile mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesi görevlidir.
TMK madde 195 kapsamında hâkimin alabileceği tedbirler uzlaştırma, ihtar ve eşleri uzman yardımına yönlendirme olarak belirlenmiştir.
Ortak Yaşama Ara Verilmesi
Eşlerden birinin kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru tehlikeye düşerse ve bu tehlikenin sebebi müşterek hayat ise müşterek hayata ara verilmesini talep edebilir. Müşterek hayata ara verilmesi hususunda süre talep edilmedikçe ayrı yaşama bir süreye tabii olmayacaktır. Müşterek hayata ara verilmesi talebinde haklı sebep yoksa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır.
Borçlulara Yönelik Önlemler
Eşlerden birisinin evlilik birliğinin giderlerine katılma yükümlülüğünü yerine getirmemesi üzerine diğer eşin talebi üzerine önlemler alınır.
TMK Madde 198 – Eşlerden biri, birliğin giderlerine katılma yükümlülüğünü yerine getirmezse, hâkim onun borçlularına, ödemeyi tamamen veya kısmen diğer eşe yapmalarını emredebilir.
Eşin Malvarlığı Üzerindeki Tasarruf Yetkisini Sınırlandırılması
TMK Madde 199 – Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan malî bir yükümlülüğün yerine getirilmesi gerektirdiği ölçüde, eşlerden birinin istemi üzerine hâkim, belirleyeceği malvarlığı değerleriyle ilgili tasarrufların ancak onun rızasıyla yapılabileceğine karar verebilir. Hâkim bu durumda gerekli önlemleri alır. Hâkim, eşlerden birinin taşınmaz üzerinde tasarruf yetkisini kaldırırsa, re’sen durumun tapu kütüğüne şerh edilmesine karar verir.
Bu kanun maddesinin uygulanabilmesi için eşlerden birinin talebi şarttır. Hâkim eşin tasarruf yetkisini sınırlayıcı önlemleri malvarlığına ilişkin olarak alır. İzin verilmeden yapılan tasarruf işlemi geçersizdir. Ancak geçersizlik kendine has fakat butlan benzer bir geçersizliktir.
Eşlerin Temsil Yetkisinin Tamamen Veya Kısmen Sınırlandırılması
TMK Madde 190- Eşlerden biri birliği temsil yetkisini aşar veya bu yetkiyi kullanmada yetersiz kalırsa hâkim, diğer eşin istemi üzerine temsil yetkisini kaldırabilir veya sınırlayabilir. İstemde bulunan eş, temsil yetkisinin kaldırıldığını veya sınırlandığını, üçüncü kişilere sadece kişisel duyuru yoluyla bildirebilir. Temsil yetkisinin kaldırılmasının veya sınırlanmasının iyiniyetli üçüncü kişilere karşı sonuç doğurması, durumun hâkimin kararıyla ilân edilmesine bağlıdır.
Maddede bahsedilen yetki aşımı aleni olmalıdır. Eş işlem yaparken, temsil yetkisini ve sınırlarını bilebilecek ve ya bilse bile buna uyabilecek özelliklerden yoksun ise yetkiyi kullanımda yetersizlik vardır. Temsil yetkisi sınırlandırılan eş gerekli duyuru ve ilan yapıldığı halde bir işlem yaparsa yaptığı işlem dolayısıyla sadece kendisi sorumlu olacaktır.
Koşulların değişimine üzerine eşlerden birinin talebi ile hakim kararında gerekli değişiklikleri yapar. Değişikliğin ciddi ve sürekli olması gerekmektedir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER
