İtiraz Yasa Yolu Nedir?
Ceza muhakemesi hukukunda itiraz, kural olarak hakim kararları ile kanunun açıkça gösterdiği hallerde, mahkeme kararlarına başvurulan denetim muhakemesi yoludur. Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararların da hukuka aykırı olduğu iddiasıyla itiraz başvurusu yapılabilmesi mümkündür. Olağan bir yasa yolu olup kesinleşmemiş kararlara karşı başvurulabilir.
İtiraz edilen kararın hem maddi hem de hukuksal incelemesi tekrar gerçekleştirilir. İtiraz mercii dosya kapsamındaki araştırmayla bağlı olmayıp tekrar araştırma yapabilir. Yani itiraz incelemesinde yeni olgu ve deliller göz önünde bulundurulur.
İtiraz kanun yolu ile ilgili hükümler Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 267-271 maddelerinde düzenlenmiştir.
İtiraz Yasa Yoluna Konu Edilebilecek Kararlar Nelerdir?
İtiraz edilebilecek iki tür karar bulunmaktadır. Bunlar hakimlik kararları ve mahkeme kararlarıdır. Kural olarak hakimlik kararları itirazı kabil kararlarken, mahkeme kararlarına karşı istisnai olarak itiraz kanun yoluna başvurulabilir.
Tüm hakimlik kararlarına karşı itiraz kanun yoluna başvurabilmek mümkündür.
Ceza Muhakemesi Kanununa göre itiraz kanun yoluna başvurulabilen haller şunlardır:
- Adlî yargı içerisindeki mahkemeler bakımından verilen görevsizlik kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.
- Yetkisizlik kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.
- Ret isteminin kabulüne ilişkin kararlar kesindir; kabul edilmemesine ilişkin kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir
- Hakimin reddi isteminin geri çevrilmesi kararlarına karşı itiraz yasa yoluna başvurulabilir.
- Eski hâle getirme isteminin kabulüne ilişkin karar kesindir; reddine ilişkin karara karşı itiraz yoluna gidilebilir
- Disiplin hapsi kararına itiraz edilebilir
- Gözlem altına alınma kararına karşı itiraz yoluna gidilebilir; itiraz, kararın yerine getirilmesini durdurur
- Beden muayenesi ve vücuttan örnek almaya ilişkin kararlar
- Şüpheli veya sanığın tutukluluk hâlinin devamına veya salıverilmesine hâkim veya mahkemece karar verilir. Bu kararlara itiraz edilebilir
- Adlî kontrole ilişkin kararlara itiraz edilebilir.
- Şüpheliye, sanığa veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması halinde, re’sen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından karar verilir. İstemin reddi kararlarına itiraz edilebilir
- Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli, bu karara 173 üncü madde hükümlerine göre itiraz edebilir.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz edilebilir.
İtiraz sebepleri kanunda açıkça düzenlenmemişse de mahkeme veya hakimlik kararlarının hukuka aykırı olması, dayanılan delillerin yeterli olmaması vs. itiraz kanun yoluna başvuru sebeplerini oluşturmaktadır.
İtiraz Süresi Nedir?
Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35 inci maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren yedi gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Burada sürenin tebliğle değil öğrenmeyle başladığına dikkat etmek gerekmektedir.
Bir şüpheli veya sanığın kararı öğrenmesi, diğerini etkilememektedir. Ancak kararı bir şekilde öğrenen diğer şüpheli veya sanık kararın kendisine tebliğini beklemeden kanun yollarına başvurabilir.
İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Usulü Nedir?
İtiraz, kararı veren mercie verilecek dilekçe veya tutanağa geçirilmek suretiyle zabıt katibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Önce kararı veren merciye başvurulur. Kararına itiraz edilen hakimlik veya mahkeme;
- Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir,
- Kararı yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
İtirazı incelemeye yetkili merciler Ceza Muhakemesi Kanununun 268. maddesinin 3. fıkrasında şu şekilde düzenlenmiştir;
- Sulh ceza hâkimliği kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, o yerde birden fazla sulh ceza hâkimliğinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen hâkimliğe; son numaralı hâkimlik için bir numaralı hâkimliğe; ağır ceza mahkemesinin bulunmadığı yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine; ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde tek sulh ceza hâkimliği varsa, en yakın ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine aittir.
- İtiraz üzerine ilk defa sulh ceza hâkimliği tarafından verilen tutuklama kararlarına itiraz edilmesi durumunda da (a) bendindeki usul uygulanır. Ancak, ilk tutuklama talebini reddeden sulh ceza hâkimliği, tutuklama kararını itiraz mercii olarak inceleyemez.
- Asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine ve bu mahkeme ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
- Naip hâkim kararlarına yapılacak itirazların incelenmesi, mensup oldukları ağır ceza mahkemesi başkanına, istinabe olunan mahkeme kararlarına karşı yukarıdaki bentlerde belirtilen esaslara göre bulundukları yerdeki mahkeme başkanı veya mahkemeye aittir.
- Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları ile Yargıtay ceza dairelerinin esas mahkeme olarak baktıkları davalarda verdikleri kararlara yapılan itirazlarda; üyenin kararını görevli olduğu dairenin başkanı, daire başkanı ile ceza dairesinin kararını numara itibarıyla izleyen ceza dairesi; son numaralı daire söz konusu ise birinci ceza dairesi inceler.
İtiraz incelemesi kural olarak duruşmasız ve dosya üzerinden yapılır. Ancak gerekli görüldüğünde Cumhuriyet savcısı ve müdafi ile vekil dinlenebilir. İtirazı inceleyecek merci, yazı ile cevap verebilmesi için itirazı, Cumhuriyet savcısı ve karşı tarafa bildirebilir. Merci, inceleme ve araştırma yapabileceği gibi gerekli gördüğünde bunların yapılmasını da emredebilir.
Usule ve yasaya aykırı itirazı mercinin yerinde görmesi halinde aynı zamanda itiraz konusu hakkında da karar verir.
Karar mümkün olan en kısa sürede verilir. Merciin, itiraz üzerine verdiği kararları kesindir; ancak ilk defa merci tarafından verilen tutuklama kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.
İtiraz Kanun Yoluna Başvurunun Etkisi Nedir?
İtiraz, kararın yerine getirilmesinin geri bırakılması sonucunu doğurmaz. Ancak, kararına itiraz edilen makam veya kararı inceleyecek merci, geri bırakılmasına karar verebilir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi YÜCEL
Asliye cezanın verdiği kararı inceleyen ve reddeden ağır ceza kararına nereye itiraz edilir
Merhaba,
Kesin olarak karar verilmiş ise, itiraz yasa yoluna başvuramazsınız. Danışma hizmetimizden faydalanmak istemeniz halinde 0532 399 3546 numaralı telefondan ya da ekin@ekinhukuk.com.tr mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Merhaba
Şuan tutuklu olan kişinin mahkemesi tarihi belli oldu ama bu tarihe itiraz etme hakkımız şansımız varmı daha erken tarihe çekmek gibi acaba
Merhaba,
Avukatlık Kanunu gereğince ücretsiz danışmanlık veremiyoruz. Danışma hizmetimizden faydalanmak istemeniz halinde 0532 399 3546 numaralı telefondan ya da ekin@ekinhukuk.com.tr mail adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.