Şirketler Hukuku

Komandit Şirketlerle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Komandit şirketin, adi komandit şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket olmak üzere iki türü vardır. Adi komandit şirket bir şahıs şirketidir. Sermayesi paylara bölünmüş şirket ise bir sermaye şirketidir.

Komandit şirkette iki tip ortak bulunur. Komandite ortak, şirket borçlarından dolayı tıpkı kolektif şirket ortaklar gibi sınırsız sorumlu, yönetim ve temsil hakkına sahip ve gerçek kişi olması zorunlu olan ortaktır.

Komanditer ortak ise, şirket borçlarından dolayı koyduğu veya taahhüt ettiği sermaye ile sorumlu, yönetim ve temsil hakkı bulunmayan, gerçek veya tüzel kişi olması mümkün olan ortaktır. Komandite ortaklar aktif, komanditer ortaklar pasif ortaklardır. Komandit şirkette en az bir komandite ve bir komanditer ortağın bulunması zorunludur.

Komandit şirket, girişeceği ticari faaliyetler sebebiyle risk alarak bütün malvarlığıyla sorumlu olmayı göze alan komandite ortaklar ile yalnızca belirli bir miktar sermaye ile ticari faaliyete katılmak isteyen ve bütün malvarlığıyla sorumlu olma riskine katlanmak istemeyen kişilerin birlikte ticari faaliyet yapması için uygun bir modeldir.

Komandit şirket bu yönüyle kısmen kollektif şirkete, kısmen anonim şirkete benzemektedir.

Komandit Şirketin Tanımı, Özellikleri ve Kuruluşu

Komandit şirket ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirkettir.

Sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara komanditer denir.

Komandite ortakların gerçek kişi olmaları gerekir. Tüzel kişiler ancak komanditer ortak olabilirler.

Komandit şirket sözleşmesinin şekli, içereceği zorunlu kayıtlar, sözleşmedeki noksanlıkların sonuçları ve tescil yükümlülüğü tıpkı kolektif şirkette olduğu gibidir. Kolektif şirket sözleşmesinden farklı olarak, ortaklardan hangilerinin komandite hangilerinin komanditer olduğu sözleşmede açıkça belirtilmelidir. Ayrıca komanditer ortakların koydukları ya da taahhüt ettikleri sermaye miktarları sözleşmede belirtilmelidir.

Komanditer ortakların şahsi emek veya ticari itibarlarını sermaye olarak koymaları mümkün değildir. Diğer taraftan şirket sözleşmesinde, her komanditer ortağın sermayesinin miktar, cinsi ve ortak sıfatından kaynaklanan ve bir yönetim hakki niteliğinde olmaması gereken, komanditer ortaklara verilen yönetim görevleri açıkça belirtilmelidir (TTKm.305/2).

Şirket sözleşmesinde yer verilecek zorunlu unsurlardan biri de şirketin ticaret unvanıdır. Komandit şirketin ticaret unvanında, komandite ortaklardan en az birinin adı ve soyadı ile “komandit şirketi” ibaresine yer verilmesi zorunludur. Komanditerlerin adı unvana yazılmamalıdır. Unvana ek yapılması da mümkündür.

Komandit şirket, ortaklar tarafından hazırlanan yazılı sözleşmenin imzalanması, imzaların noterce tasdiki, ticaret siciline tescil ve ilan edilmesiyle kurulur.

Tescil tarihinde şirket tüzel kişilik kazanır. Kolektif şirket gibi komandit şirketin de ticari işletme işletmek amacıyla kurulacağı hatırlanmalıdır.

Komandit Şirkette Ortaklar Arasında İlişkiler

Komandit şirkette ortakların birbiriyle olan ilişkileri şirket sözleşmesiyle serbestçe kararlaştırılabilir.

Sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde, kolektif şirkette ortaklar arası ilişkileri düzenleyen hükümler bu şirket hakkında da geçerlidir (TTK. m. 308). Ancak, komandit şirkette komanditer ortakların yönetim, temsil ve denetim hakları ile rekabet yasağı ve kar-zarara katılmaları konusunda farklı hükümler getirilmiştir.

Yani komandit şirkette gerek komanditerlerin gerek komanditerlerin ilişkileri ile yönetim ve denetim hakkı gibi hususlar sözleşmeyle istenildiği gibi düzenlenebilir. Düzenlenmediyse, komandite ortaklar hakkında kollektif şirket hükümleri, komanditerler hakkında ise TTK m. 309 ve devamında yer alan özel hükümler geçerli olacaktır.

Komandit Şirkette Ortaklar Arasında İlişkiler

Komandit Şirkette Yönetim

Komandit şirket esasen komandite ortaklar tarafından yönetilir. Komandite, ortakların yönetim hak ve görevleri aynı kolektif şirkette olduğu gibidir.

Komanditer ortaklar yönetim hakkına sahip değildir. Yönetim hakları olmadığı için, itiraz hakları da yoktur.

Komandit şirkette temel ve olağanüstü işlemler yönetim hakkının dışında kaldığı için, hem komandite hem komanditer ortakların oy birliğiyle karar alınarak yapılabilir.

İster komandite ister komanditer ortak olsun her ortağın bir oy hakkının bulunduğu ve buna aykırı düzenlemelerin geçersiz olacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca şirketin komanditeler taraflarca yönetileceğine vurgu yapılmıştır.

Olağanüstü işlerin yanı sıra sözleşme değişikliği, birleşme ve tür değiştirme gibi yapısal değişiklikler ile şirkete yeni ortak alınması, mevcut bir ortağın çıkarılması ve pay devri gibi işlemlerde komanditerlerin de oy hakkına sahip olduğu belirtilmiştir.

Komandit Şirkette Denetim

Komandit şirkette komandite ortakların denetim hakkı kolektif şirkette olduğu gibidir.

Komanditer ortağın denetim hakkı komandite ortaklara göre daha dardır. Komanditer ortak iş yılı sonunda ve iş saatlerinde şirketin envanteriyle bilanço içeriğini ve bunların sıhhatini inceleyebilir.

Bu incelemeyi bizzat yapabileceği gibi, bir uzmana da yaptırabilir. Uzmanın şahsi hakkında itiraz olursa, başvuru üzerine mahkeme tarafından bilirkişi tayin edilebilir (TTK. m. 310/1-2).

Görüldüğü üzere komanditer ortağın denetim hakkı, yılsonu hesaplarını incelemekle sınırlıdır. Buna komanditer ortağın olağan denetim hakkı denir.

Önemli sebeplerin bulunması halinde, komanditer ortağın talebi üzerine mahkeme şirket işlerinin ve mevcutlarının, bizzat veya uzman aracılığıyla incelenmesine her zaman karar verebilir (TTK. m. 310/3).

Önemli sebepler, inceleme ve tedbir almayı gerektiren somut durumları ifade eder. Buna komanditer ortağın olağanüstü denetleme hakkı denir.

Komanditer ortağın gerek olağan gerek olağanüstü denetim hakkı kanunda emredici şekilde düzenlenmiştir. Sözleşme ile denetim hakkının kapsamı daraltılamaz (TIK. m. 310/4).

Bununla birlikte komandite ortaklar bakımından rekabet yasağına giren işleri yapan komanditer ortak, şirketin evrak ve defterlerini inceleme hakkını kısmen kaybeder. Komanditer ortaklar için rekabet yasağı olmamakla birlikte, şirketle rekabet oluşturan işlere girişen komanditer ortağın olağan denetim hakkı sınırlandırılmıştır. Bu işleri yapan komanditer ortak olağanüstü denetim hakkını aynen kullanır.

Olağan denetim hakkı kapsamında ise, iş yılı sonunda şirket envanterini ve bilançosunu inceleyebilir ise de bunların sıhhatini kontrol etme bakımından şirket evrak ve defterlerini inceleme hakkını kaybeder (TTK. m. 311).

Komandit Şirkette Rekabet Yasağı

Komandite ortakların rekabet yasağı tıpkı kolektif şirkette olduğu gibidir (308,230). Komanditer ortaklar için rekabet yasağı yoktur.

Yani komanditerler şirketle rekabet sayılacak işleri yapabilirler veya bu işlerle uğraşan şirketlere ortak veya yönetici olabilirler.

Komandit Şirkette Kar ve Zarar

Komandit şirkette gerek komandite gerek komanditer ortakların kar ve zararı nasıl paylaşacakları şirket sözleşmesiyle serbestçe kararlaştırılabilir (m. 308).

Sözleşmede ortaklar için kesin oranlar belirlenmesi, paylaştırıcı tarafından taksim esası benimsenmesi ya da eşit paylaşılması benimsenmiş olabilir.

Sözleşme ile bir düzenleme getirilmediyse, komandite-komanditer ayrımı yapılmaksızın kâr ve zarar eşit paylaşılır.

Komanditer ortaklar yıl sonunda tahakkuk eden kâr paylarını ve sözleşme ile kararlaştırılmış iş faizlerini isteyebilirler. Koydukları sermaye herhangi bir sebeple azalmış ise noksan tamamlanıncaya kadar kâr payı ve faiz isteyemezler.

Bu durumda kâr payı ve faiz alacaklar öncelikle iştirak payı açığının kapatılmasına tahsis edilir (TTK. m. 312).

Komanditer ortaklar, usulüne göre tahakkuk ettirilerek kendilerine ödenmiş olan faiz ve kâr paylarını, şirketin sonradan ortaya çıkan zararlarını telafi için geri vermeye zorlanamazlar.

Aynı şekilde, komanditer ortaklara şeklen muntazam ve kâr gösteren bir bilançoya göre hesaplanarak, iyiniyetli olarak ödenen kâr payı veya faizler, usulsüz tahakkuk ettirilmiş olsa dahi geri istenemez (TIK.m.313-314)

Adi Komandit Şirketler

Adi komandit şirketlerin kanuni tanımına göre “ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir”.

Bu tür şirketlerde sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklara komandite, sorumluluğu sınırlı olanlara komanditer denir. Komandite ortakların gerçek kişi olmaları gerekir. Tüzel kişiler adi komandit şirketlere sadece komanditer ortak olabilirler.

Adi komandit şirketler açısından önem taşıyan bir diğer nokta bu tür şirketlerin sadece “ticari işletme işletmek amacıyla” kurulabilmesidir.

Adi Komandit Şirketlerde İç İlişkiler

Adi komandit şirketlerde ortakların birbirleriyle olan ilişkileri şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirket sözleşmesinde hüküm bulunmayan durumlarda, adi komandit şirketlere ilişkin Türk Ticaret Kanunu m. 304-328 arasındaki hükümler saklı kalmak şartıyla, kolektif şirketlere ilişkin 217 ilâ 231 inci maddeler uygulanır (TTK m. 308).

Adi Komandit Şirketlerde Kâr ve Zararın Paylaşımı

Adi komandit şirketlerde kâr ve zararın paylaşımı konusu esas itibarıyla kolektif şirkette olandan önemli bir farklılık içermez.

Sözleşme ile sözleşmede hüküm yoksa paylaştırıcılar tarafından tespit ya da komanditer ortak komandite ortak ayrımı yapılmaksızın kanun gereği eşit paylaştırma kuralı uygulanır.

Adi Komandit Şirketlerde Ortaklar Arası Değişiklikler

Kolektif şirketlerde ortakların şirketten çıkma ve çıkarılmasına ilişkin hükümlerin komandit şirketlerde de uygulanacağı kararlaştırılmıştır (TTK m. 328).

Kolektif şirketlerde ortakların şirketten çıkma ve çıkarılmasına ilişkin hükümlerin komandit şirketlerde de uygulanacağı kararlaştırılmıştır (TTK m. 328).

Adi Komandit Şirketlerin Dış İlişkileri

Adi komandit şirketlerin ve ortaklarının üçüncü kişilerle olan ilişkilerinde, bu şirket türüne ilişkin özel hükümler saklı kalmak şartıyla, kolektif şirkete ilişkin 232 ilâ 242. maddelerin uygulanması esası kabul edilmiştir (TTK m. 317).

Özellik arz eden husus; iki tür ortaktan komandit ortaklığı temsil yetkisi, “komandite” ortaklara ait olmasıdır. Komanditer ortakların ortaklığı temsil yetkisi yoktur (TTK m. 318).

Adi Komandit Şirketlerde Şirket Borçlarından Dolayı Ortakların Sorumluluğu

Daha önce de açıklandığı üzere, adi komandit şirketlerde sorumluluğu farklı türden olan iki ayrı ortaklık sınıfı bulunmaktadır.

“Komandite” ortaklar aynen kolektif şirket ortakları gibi şirket borçları dolayısıyla ikinci derecede, müteselsil ve bütün malvarlıklarıyla sınırsız sorumludurlar.

“Komanditer” ortaklar ise yine şirket borçlarından dolayı sorumluluğu ikinci derecede ve müteselsil bir sorumluluğa sahip olmakla birlikte kolektif şirket ortağından ve dolayısıyla komandit şirkette “komandite” ortaktan farklı olarak şirket alacaklılarına karşı koymayı taahhüt ettiği sermaye tutarı ile sınırlı olarak sorumlu olur. Bundan dolayı komanditer ortak, ödenmeyen sermaye payı ile sınırlı olarak şahsen takip edilebilir.

Adi Komandit Şirketin Sona Ermesi

Komandit şirket ortaklarında değişiklik, şirketin sona ermesi ve tasfiyesi esas itibarıyla kolektif şirket hükümlerine tabidir (TTK m. 328).

Ortaklığın tasfiye haline girmesiyle komanditer ortaklar da diğer ortaklarla birlikte tasfiye memuru sıfatını kazanırlar. Yani tasfiyede komanditer ortaklarla komandite ortaklar arasında fark yoktur.

Şirket tüzel kişiliği, tıpkı diğer ticaret şirketlerinde olduğu gibi ticaret sicilinden şirket kaydının silinmesiyle son bulur.

Ekin Hukuk Bürosu olarak şirketler hukuku alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu