Vergi Hukukunda Özel Usulsüzlük Suçu ve Cezası
Vergi Usul Kanununun 353. Maddesinde “Fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması” başlığı altında özel usulsüzlük suçuna ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.
Genel usulsüzlük cezalarına göre daha ağır yaptırım içeren özel usulsüzlük cezalarında asıl husus Vergi Usul Kanununda düzenlenen belgelerin verilmesi ve alınması yükümlülüklerine aykırı davranılması halinin ortaya çıkmasıdır.
Özel Usulsüzlük Türleri Nelerdir?
Özel usulsüzlük türlerini ayrı ayrı incelemek gerekmektedir.
Fatura ve Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve Usul Hükümlerine Uyulmaması Nedir?
Vergi Usul Kanununun 232. Maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler: Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara; Serbest meslek erbabına; Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere; Vergiden muaf esnafa. Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlara da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler” düzenlemesine yer verilmiştir.
Vergi Usul Kanununun 353. Maddesinin 1. Fıkrasında ; “Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması, düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi, bu belgelerin elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlenmesi ya da bu Kanunun 227 nci ve 231 inci maddelerine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 240 (380) Türk lirasından aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10’u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.” Düzenlemesine yer verilmiştir.
Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 120.000 (190.000) Türk lirasını geçemez.
Bu fıkra kapsamında dikkate alınan belgeler; Fatura, Gider pusulası, Müstahsil makbuzu, Serbest meslek makbuzlarıdır.
Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi düzenlenmemesi, bulundurulmaması, kullanılmaması nedir?
Vergi Usul Kanununun 351. Maddesinin 2. Fıkrasında; “Elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekenler de dâhil olmak üzere, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığınca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin, gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin veya elektronik belge olarak düzenlenmesi gerekirken Maliye Bakanlığınca belirlenen zorunlu haller hariç olmak üzere kâğıt olarak düzenlendiğinin tespiti ya da bu belgelerin bu Kanunun 227 nci maddesine göre hiç düzenlenmemiş sayılması halinde, her bir belge için 240 (380) Türk lirası özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 12.000 (19.000) Türk lirasını, bir takvim yılı içinde ise 120.000 (190.000) Türk lirasını geçemez.” Düzenlemesi yer bulmuştur.
Bu fıkra kapsamında dikkate alınacak bilgiler; perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığınca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerdir.
Nihai tüketicilere kesilecek özel usulsüzlük cezası nedir?
Vergi Usul Kanununun 352. Maddesinin 3. Fıkrasında; “232 nci maddenin birinci fıkrasının 1 ila 5 numaralı bentlerinde sayılanlar dışında kalan kişilerin fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini almadıklarının tespit edilmesi halinde bunlara bu maddenin 2 numaralı bendinde belirtilen cezanın beşte biri kadar özel usulsüzlük cezası kesilir. Şu kadar ki, bu cezanın kesilebilmesi için, belge alınmadığına ilişkin tespitin vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından yapılması şarttır.” Düzenlemesine yer verilmiştir.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, söz konusu tespiti vergi incelemesine yetkili olmayanlara da yaptırmaya yetkilidir. Bu hükmün uygulanmasında belge alınmadığına ilişkin tespit tutanağının belge almayana verilen örneği, ceza ihbarnamesi yerine geçer.
Vergi levhası alma ve bulundurma zorunluluğu bulunan kişilerin bu yükümlülüklerini yerine getirmemesi hali nedir?
Vergi levhaları sistem tarafından internet vergi dairesi hesaplarına aktarılmasına takiben mükellefler, internet vergi dairesinden gelir vergisi mükellefleri için 1 Nisandan itibaren, kurumlar vergisi mükellefleri için 1 Mayıstan itibaren, vergi levhalarını 31 Mayıs günü sonuna kadar yazdıracaklardır. Vergi levhalarının işyerlerinde bulundurulması mecburidir.
Vergi levhası almak ve bulundurmak mecburiyetinde olan mükelleflerin vergi levhasını bulundurmak mecburiyetinde bulundukları yerlerde yapılacak denetimlerde vergi levhası alınmadığı veya bulunmadığı tespit edilirse bu durumda özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.
Tek düzen hesap planına uymama nedir?
Vergi Usul Kanununun 353. Maddesinin 6. Fıkrasına göre; “Bu Kanuna göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 250.000.000 (9.000 TL) lira özel usulsüzlük cezası kesilir.” Düzenlemesine yer verilmiştir.
Belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesi kuralına riayet etmeme nedir?
Türk hukukunda vergilendirme ile ilgili olarak kayıt, defter ve belgelerde elektronik uygulamalara geçilmiş ve elektronik belgelerle ilgili olarak birtakım zorunluluklar getirilmiştir.
Vergi Usul Kanununun 227. Maddesine göre; “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir. Maliye ve Gümrük Bakanlığı, düzenlenmesi mecburi olan belgelerde bulunması gereken zorunlu bilgileri belirlemeye ve bu belgelerden uygun gördüklerine, düzenlenme saatinin yazılması mecburiyetini getirmeye yetkilidir.”
Hazine ve Maliye Bakanlığı elektronik defter, belge ve kayıtların oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafazası kanunlardaki defter, kayıt ve belgelere ilişkin olarak yer alan hükümlerin elektronik defter, kayıt ve belgeler için de geçerli olduğu; elektronik defter, belge ve kayıtlar için diğer defter, belge ve kayıtlara ilişkin usul ve esaslardan farklı usul ve esaslar belirlemeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Tahsilat ve ödemeleri banka, benzeri finans kurumları aracılığıyla yapılmaması nedir?
Vergi Usul Kanununun 232. maddesinin 1. fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccarları, serbest meslek erbabını, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarları, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçileri ile Vergiden muaf esnafın;
Tahsilat ve ödemelerin banka, benzeri finans kurumları aracılığıyla yapılması ile ilgili son düzenleme 24.12.2015 tarih ve 29572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılmış olup tebliğe göre tevsik zorunluluğu kapsamında olan şeylerin, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.
Bu kapsamda;
- Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
- Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,
- İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin belirlenen miktarı aşması durumunda, işlemlerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir.
Bilgi Vermekten Çekinme Suçu ve Cezası Nedir?
Vergilendirme bakımından beyan esas olmakla beraber Vergi Usul Kanunu, mükellefe bilgi verme zorunluluğu yanında beyanının doğruluğunu ortaya koyan defter tutma, belge ve kanıtları hazırlama yükümlülüğünü de vermiştir.
Vergi Usul Kanununun mükerrer 355. Maddesinde; “Bu Kanunun 86,148,149,150,256 ve 257 nci maddelerinde yer alan zorunluluklar ile mükerrer 257 nci maddesi ve Gelir Vergisi Kanununun 98/A maddesi uyarınca getirilen zorunluluklara uymayan (Kamu idare ve müesseselerinde bilgi verme görevini yerine getirmeyen yöneticiler dahil);(3) 1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 1.000 (2.500 TL)Türk Lirası, 2. İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basıt usulde tespit edilenler hakkında 500 (1.300 TL) Türk Lirası, 3. Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 250 (650 TL) Türk Lirası, Özel usulsüzlük cezası kesilir.” Şeklinde bilgi vermekten kaçınma suçunun cezasına yer verilmiştir.
Vergi Hukuku ve Ceza Hukuku; oldukça kapsamlı olup mülkiyet hakkınıza ilişkin herhangi bir hukuki destek talebinde bulunmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişim kurarak uzman ve tecrübeli avukatlarımızla görüşme gerçekleştirebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Av. Ezgi YÜCEL