Vergi İhbarı

Vergi mükelleflerin vergi suçlarını işlemesi kamuyu zarara uğratmakta ve bu durumun önlenmesi için çeşitli düzenlemeler getirilmektedir. Bu düzenlemelerden birisi de vergi ihbarıdır.
Vergi İhbarı Nedir?
Kanunlara göre vergi suçu sayılan bir durumun yetkili makamlarına bildirilmesine vergi ihbarı denmektedir. Doğası gereği gizlice yapılan bu tip suçların kamu tarafından belirlenebilmesi kolay değildir. Bu bakımdan düzenlemeler ile vatandaşların ihbar edebilmesi amaçlanmıştır.
Vergi İhbarı Nasıl Yapılır?
Vergi ihbarı, çeşitli yöntemlerle yapılabilir. Çoğunlukla yazılı bildirim yolu tercih edilmekle birlikte, sözlü olarak tutanak düzenlenmesi suretiyle de ihbarda bulunulabilir. Yazılı bildirimler, ilgili idari makama sunulacak bir dilekçe ile yapılır. Ayrıca, vergi ihbarı için 189 Alo Maliye hattı ve E-devlet platformu da kullanılabilmektedir.
3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun uyarınca, dilekçede şu bilgilerin bulunması zorunludur:
- Dilekçe sahibinin adı ve soyadı,
- İmzası,
- İş ve ikamet adresi,
- İkramiye talebinde bulunuluyorsa bu talebin açıkça belirtilmesi,
- İhbar edilen kişi veya kurum hakkında bilgi.
Bu bilgilerin eksik olduğu dilekçeler işleme alınmaz. İhbarlarla ilgili işlem yapıp yapmama kararı ise idarenin takdir yetkisine bağlıdır.
Genel kural, ihbarcının kimliğinin gizli tutulmasıdır. Ancak, bu kurala istisna olarak, Vergi Usul Kanunu’nun 142. maddesi uyarınca aramalı inceleme ile ilgili durumlarda farklı bir uygulama söz konusudur. İhbar üzerine yapılan aramada ihbara konu suç teşkil eden bulgular bulunmazsa, ihbar edilenin talebi üzerine ihbarcının ismi açıklanabilir.
İhbar üzerine yapılan aramada ihbar sabit olmazsa nezdinde arama yapılan kimse muhbirin adının bildirilmesini istiyebilir, bu takdirde, vergi dairesi muhbirin ismini bildirmeye mecburdur. (VUK m. 142/4)
Vergi İhbarında İkramiye Miktarı
Bina, arazi ve arsalardan tahrir (kayıt) dışında kalanlarla birlikte, kazanç, hayvanlar, veraset ve intikal, muamele, dahili tüketim ve damga gibi sürekli vergilerden yanlış beyanname verenleri, çift defter tutanları ya da başka yollarla vergi kaçıranları haber verenlere, tahakkuk eden vergi ve kesilen cezalardan aşağıdaki oranlarda ikramiye ödenir:
- 500 liraya kadar olan kısmı için %15,
- 500 lirayı aşan 5.000 liraya kadar olan kısım için %30,
- 5.000 lirayı aşan 15.000 liraya kadar olan kısım için %20,
- 15.000 lirayı aşan kısmı için %10.
Bu oranlara göre hesaplanan ikramiyenin üçte biri, verginin kesin olarak tahakkuk etmesi halinde, kalan üçte ikisi ise verginin tahsil edilmesinden sonra ödenir. Maliye memurlarına, tahrir ve tahmin heyeti üyelerine ve tahakkuk işlemlerinde görevli olanlara ikramiye ödenmez.
İhbar İkramiyesinin Hesaplanması ve Ödenmesi
Vergi ihbarı sonucunda ikramiye ödenebilmesi için, inceleme raporunu hazırlayan vergi müfettişinin bir ihbar ikramiyesi raporu düzenlemesi gereklidir. İhbar ikramiyesinin hesaplanması ve ödenmesi sırasında şu noktalar dikkate alınmalıdır;
- Bir ihbar dilekçesi ya da tutanağın mevcut olması ve muhbirin yazılı olarak ikramiye talebini belirtmesi gereklidir.
- Hazırlanan inceleme raporunda bir matrah farkının ortaya çıkması ve bu farkın doğrudan ihbar edilen konu ile bağlantılı olması şarttır. Eğer mükellef, tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunmuşsa, bu durumda uzlaşılan vergi ve cezalar esas alınır.
- Hesaplanan ikramiyenin üçte biri, verginin kesin olarak tahakkuk etmesi halinde, kalan üçte ikisi ise verginin tahsil edilmesinden sonra ödenir.
Eğer muhbir yalnızca bir gerçek veya tüzel kişiyi ihbar etmişse, inceleme elemanı bu kişi için hazırlanan vergi inceleme raporuna göre bir hesap çizelgesi düzenler. Ancak birden fazla gerçek veya tüzel kişi aynı anda ihbar edilmişse, her bir kişi için yapılan inceleme sonucunda hazırlanan ayrı ayrı vergi inceleme raporlarına dayanarak hesap çizelgeleri oluşturulur.
İhbarcının Dava Açması
İhbar sonucunda ikramiye verilmemesi veya verilen ikramiye tutarının eksik ya da hatalı olduğu düşünülürse, bu durum dava konusu yapılabilir. İşleme alınan ihbar dilekçeleri üzerine yapılan inceleme sonunda, muhbire ödenecek ikramiye tutarı veya ikramiye verilip verilmeyeceği hususunda düzenlenen rapora göre karar alınır. Bu karar muhbire bildirilir.
Muhbir, ikramiye ödenmemesini veya ödenecek ikramiye miktarını dava konusu edebilir. Vergi Hukuku davaları kapsamında değerlendirilen ihbar ikramiyesi ile ilgili dava, ikramiye ödenmeyeceğini veya ödenecek tutarı bildiren yazının muhbire tebliğ edilmesinden itibaren 30 gün içerisinde Vergi Mahkemesi’nde açılmalıdır.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER