Dar ve Geniş Anlamda Borç İlişkisinde Taraf Değişiklikleri

Dar ve geniş anlamda borç ilişkisinde taraf değişiklikleri aşağıdaki gibidir.

Dar Anlamda Borç İlişkisinde Taraf Değişikliği

Dar anlamda borç ilişkisinde taraf değişikliği alacağın devri, borcun nakli ve borca katılma başlıkları altında incelenir.

Alacağın Devri Ne Demek?

Alacaklının malvarlığının aktifinde yer alan değerler alacak hakkı olarak nitelendirilir. Alacaklının alacağını başka kimseye devredebilme hakkı vardır. Buna alacağın devri adı verilir. Alacağın devri, alacaklı ile alacağı devralan üçüncü bir kişi arasında yapılan tasarruf işlemi niteliği taşıyan bir sözleşme vasıtasıyla yapılır.

Alacağın devri ile birlikte devre konu alacak hakkında hak sahipliği alacağı devralana geçer. Bu sebeple borçlunun borcunu alacağı devralana ifa etme yükümlülüğü doğar. Bu kapsamda alacağın devriyle beraber önceki alacaklının devre konu alacak üzerindeki alacaklı sıfatı sona erer. Her türlü alacağın devredilebilmesi mümkündür. Ayrıca alacağın devrinde borçlunun rızası aranmaz.

Alacağın devrinin kaynağı hukuki işlemdir.

Alacağın Devrinin Hukuki Niteliği Nedir?

Alacağın devrinin hukuki niteliği aşağıda açıklanmıştır:

• Alacağın devri işlemi bir sözleşmedir. Devreden ve devralanın karşılıklı irade beyanının varlığı şartı aranır. Devralan söz konusu bu irade beyanını açık ya da örtülü olarak ortaya koyabilir.
• Alacağın devri işlemi devre konu alacak hakkının alacaklının malvarlığından çıkarak başka bir kimsenin malvarlığına geçmesi sonucunu doğurur. Bu sebeple bir tasarruf işlemidir.
• Alacağın devri işlemi sebepten soyut bir hukuki işlemdir.

Alacağın Devrinin Geçerlilik Şartları Nelerdir?

Alacağın devrinin geçerlilik şartları aşağıda sayılmıştır:

• Alacağın devri sözleşme ile gerçekleşir. Bu sebeple başta hukuki işlem ehliyeti olmak üzere sözleşmenin diğer geçerlilik şartlarını taşıması gerekir.
• Devir yasağı bulunmuyor olmalıdır.
• Alacağın devri yazılı olarak yapılmış olmalıdır.
• Alacağını devreden kişinin alacağın üzerinde tasarruf yetkisine sahip olması gerekmektedir.

Borcun Nakli Ne Demek?

Borcun nakli, borç ilişkisinin tarafı değişmeksizin belli bir edimin borçlusunun değişmesi, ilgili borç açısından borçlu sıfatının başkasına geçmesi sonucunu doğuran hukuki bir işlemdir.

Bu kapsamda borcun nakli ifanın unsurları bakımından belli bir edimin subjektif pasif unsurunu değiştirir.

İç Yüklenme Sözleşmesi İle Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfasından Farkı

Alacaklı ile borcu üzerine alacak olan üçüncü kişi arasında yapılan borcun nakli sözleşmesi borçlu ile borcu üzerine alacak olan kişi arasında yapılan iç yüklenme sözleşmesi birbirinden farklıdır.

Borcun iç yüklenmesi sözleşmesi borcun 3. kişiye geçmesi sonucunu doğurmaz. İç yüklenme sözleşmesi herhangi bir geçerlilik şekline tabi tutulmaz.

Kural olarak borcunu güzel borçlu tarafından ifa edilmesi şart değildir. Bu kapsamda bir üçüncü kişi alacak diye görüşünü borcunu ifa etmeyi teklif edebilir.  Alacaklının, borçlu kendisine bu teklifi reddetmesini bildirmiş ise ya da borcun borçlunun kendisi tarafından ifa edilmesinde menfaati mevcut ise bu teklifi reddetme hakkı vardır. Söz konusu bu istisnai durumlar dışında alacaklı 3. kişinin teklifini kabul etmek zorundadır.

Borcun Nakli Sözleşmesinin Kurulması

Borcun nakli sözleşmesi borcu üstlenen ile alacaklı arasında kurulur. Bu sözleşmenin öncesinde ilgili üçüncü kişi ile borçlu arasında borcun iç yüklenilmesi sözleşmesi yapılmış olabilir ya da yapılmamış olabilir.

Bu kapsamda borcun nakli işleme borçlu ile borcu üstlenecek olan üçüncü kişi arasında bir iç yüklenme sözleşmesinin yapılmış olmasını ya da geçerli olması şartını gerektirmez. Bu sebeple borçlu ile üçüncü kişi arasında bu tür sözleşme yapılmamış olsa dahi alacaklı ile üçüncü kişi arasındaki borcun nakli işlemi geçerli olur. Borcun nakli sözleşmesi açısından mutlak şekil serbestisi mevcuttur. Herhangi bir şekle tabi tutulmaz. Borcun nakli sözleşmesinin kurulması esnasında alacaklının irade beyanı açık ya da örtülü olabilir.

Borca Katılma Ne Demek?

Borca katılmada üçüncü bir kimse mevcut bir borca katılmaktadır; borca katılma sözleşmesi borca katılan üçüncü kişi ile alacaklı arasında yapılır. Bu sözleşmenin sonunda borca katılan alacaklıya karşı borçluya birlikte müteselsil borçlu haline gelir.

Geniş Anlamda Borç İlişkisinde Taraf Değişikliği

Geniş anlamda borç ilişkisine taraf değişikliği hallerinde dar anlamda borcun süjesinde değil doğrudan dar anlamda borcun içinde yer aldığı geniş anlamda borç ilişkisinin taraflarında bir değişiklik meydana gelir.

Sözleşmenin Devri Nedir?

Sözleşmenin devri sözleşmeyi devralan devreden ve sözleşmede kalan arasında yapılan ve sözleşmeyi devredenin sözleşmeden doğan tüm hak ve borçlarının devralana geçmesi sonucunu doğuran bir sözleşmedir.

Sözleşmenin devri sonucunda sözleşmenin tarafı değişir. Sözleşmenin devrinin geçerliliği hususu devredilen sözleşmenin şekline tabidir.

Sözleşmeye Katılma Ne Demek?

Sözleşmeye katılma üçüncü bir kişinin sözleşmenin katıldığı tarafının tüm hak ve borçlarına katılması sonucunu doğurur. Sözleşmeye katılmada sözleşmeye katıldığı tarafın alacağı ya da alacakları ve açısından onunla birlikte müteselsil alacaklı ve borçlu ya da borçları bakımından onunla birlikte müteselsil borçlu olmaktadır. Fakat taraflar katılma sözleşmesinde bu durumun aksini kararlaştırabilme hakkına sahiptir. Sözleşmeye katılma sözleşmeye katılan ile sözleşmenin tarafları arasında yapılan bir sözleşme vasıtasıyla gerçekleşir. Sözleşmeye katılmanın geçerliliği katılma konusu sözleşmenin şekline bağlıdır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK