Dernek Çeşitleri Nelerdir?

Dernek çeşitlerini ayrı ayrı incelemekte fayda bulunmaktadır.

Dernekler; gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.

Üyelerin Amacını Gerçekleştirmeye Yönelik Çalışan Dernekler – Kamu Yararına Çalışan Dernekler:

Üyelerin amacını gerçekleştirmek için çalışan dernekler, sadece üyelerin amaçlarına hizmet ederler. Kamu yararına çalışan derneklerin ise öncelikli amacı kamuya fayda sağlamaktır.

Kamu Yararına Dernek Olabilme Şartları

Kamu yararına dernek olabilme şartları şunlardır:

1. Derneğin en az 1 yıldan beri faaliyette bulunması
2. Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için giriştiği faaliyetlerin ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelik ve ölçüde olması
3. Derneğin kamu yararına çalıştığının bakanlar kurulu tarafından onaylanması
4. Son 1 yıl içindeki 2005 yılı için belirlenen tutar olan 50.000 TL ‘ sını geçen alım ve satım işlemlerinin rekabet koşullarına uygun yapılması
5. Amacı ve gerçekleştirdiği faaliyetlerin, üyelerin dışında yerel veya ulusal düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal gelişmeye katkı sağlayacak özellikte olması
6. Yıl içinde elde ettiği gelirin en az yarısının bu amaçla harcanması
7. Sahip olduğu mal varlığının ve yıllık gelirinin tüzüğünde belirtilen amacı gerçekleştirebilecek düzeyde olması gerekir.

Kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazanabilmek için uygulanması gereken usul dernekler yönetmeliğinin 48 ve 52. Maddeleri arasında ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir.

Kamu yararına çalışan dernekler, dernekler yönetmeliğinin 48. Maddesine göre maliye bakanlığı ve varsa ilgili diğer bakanlıkların görüşü üzerine Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararıyla tespit edilir.

Kamu Yararına Çalışan Derneklerden Sayılmak İsteyen Derneklerin Mülki Amirliğe Teslim Etmesi Gereken Belgeler

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak isteyen derneklerin mülki amirliğe teslim etmesi gereken belgeler her birinden dörder nüsha olmak üzere şunlardır:

• İlgili dernekler müdürlüğünce onaylanmış dernek tüzüğü
• Dernek üyelerinin sayısının belirtildiği yazı
• Dernek şubelerinin sayısı ve yerinin belirtildiği yazı
• Son yıla ait bilanço ile gelir gider tablosu veya işletme hesabı tablosu
• Kamu yararına çalışan derneklerden sayılması için yönetim kurulunun aldığı karar örneği
• Derneğin taşınır ve taşınmaz mallarının listesi
• Derneğin kamu yararı yönünden; faaliyeti, yaptığı hizmetler ve gelecekte yapılması düşünülen işler hakkındaki raporu.

Dernekler Yönetmeliği madde 51’e göre; Kamu yararına çalışan derneklerden sayılma istekleri, valilik görüşü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderilir. Valilik görüşünde derneğin amacının ve faaliyetlerinin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olup olmadığı ve kamu yararına çalışan derneklerden sayılıp sayılamayacağı açıkça belirtilir.

İlgili bakanlıkların ve Hazine ve Maliye Bakanlığının da görüşü alındıktan sonra, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararı ile dernek, kamu yararına çalışan derneklerden sayılır.

Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya ilişkin karar Bakanlıkça ilgili valiliğe bildirilir ve valilik tarafından başvuru sahiplerine tebliğ edilir.

Yalın Dernekler – Dernek Birlikleri:

Yalın dernek 1 taneyken; dernek birlikleri, federasyon ve konfederasyonlardır.

Federasyonlar, aynı amaçtaki en az 5 derneği birleştirmek amacıyla üye sıfatıyla bir araya gelmesi ile oluşur. Her federasyonun bir tüzüğü bulunur. Federasyonlar Türk Medeni Kanun’un 96. maddesinde düzenlenmiştir.

Her federasyonun bir tüzüğü bulunur. Federasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır.

Konfederasyonlar ise aynı amaçtaki en az 3 derneği birleştirmek amacıyla üye sıfatıyla bir araya gelmesi ile oluşur. Konfederasyonlar Türk Medeni Kanunu’nun 97. maddesinde düzenlenmiştir.

Konfederasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az üç federasyonun, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulur.

Her konfederasyonun bir tüzüğü bulunur. Konfederasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır.

Dernekler, bağlı oldukları federasyonun; federasyonlar da bağlı oldukları konfederasyonun genel kurulunda en az üçer üye ile temsil olunurlar. Temsilci üyeler, ilgili derneklerin ve federasyonların genel kurullarınca seçilirler.

Federasyon ve konfederasyonlara ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.

Ticari İşletme İşletmeyen Dernekler – Ticari İşletme İşleten Dernekler:

Ticari işletme işletmeyen dernekler manevi amaç güder fakat bu manevi amacı gerçekleştirebilmek için lokal veya spor salonu gibi işletmeler kurabilir.

Öğrenci Dernekleri

5253 sayılı Dernekler Kanunu bu derneklere “Çocuk Dernekleri” adını vermiştir.

On beş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.

On iki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.

Çocuk derneklerine on sekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN