İflas Hukuku Nedir? İflasa Tabi Olan Kişiler Kimlerdir?

İflas Hukuku Ticaret Mahkemesi tarafında hakkında tasfiye kararı verilen borçlunun haczi kabil olan tüm mal varlıklarının cebri icra yoluyla paraya çevrilip bilinen tüm alacaklılarına dağıtılmasını sağlayan bir takip yoludur. Konusu toplu (külli) takiplerdir. Borçlunun iflası açıklandığı zaman sahip olduğu tüm mal varlıklarına ve haklarına hukuken el koyulur ve bunlar iflas masasını oluşturur. İflas Hukukundan bahsedilebilmesi için borçlunun tüm malvarlıklarını kaybetmesi gerekmez. Borçlunun yeterli malvarlığı bulunsa bile, borcunu süresi içinde ödememesi, şartları oluştuğunda, hakkında iflâs karan verilmesi için yeterlidir.

Bu takip yolunda genel haciz yolundan farklı olarak alacaklılar arasında eşitlik vardır. Diğer alacaklıların herhangi bir önceliği yoktur. Borçlunun alacaklılardan birisinin talebi üzerine iflasına karar verilirse eğer diğer alacaklıların borçlunun sahip olduğu mal varlığından alacağını tahsil edebilmeleri için ayrı bir takip başlatmalarına gerek yoktur. Hakkında iflas kararı verilen borçludan alacaklarını tahsil edebilirler.

İflas takip yolunun  konusu ‘para ve teminat’ alacaklarıdır. Para veya teminat dışındaki alacaklar için, mesela tahliye, taşınır teslim gibi konularda iflas yoluyla takip yapılamaz.

İFLAS KARARI VERİLEBİLMESİ İÇİN ÜÇ ÖNEMLİ ŞART MEVCUTTUR

1. Takibe konu olan borç para veya teminat borcu olmak zorundadır.
2. Hakkında takip başlatılan borçlu iflasa tabi bir borçlu olmak zorundadır.
3. Takipte iflas nedenleri belirtilmelidir.

İflasa Tabi Olan Kişiler Kimlerdir?

İİK m.43 hükmü çerçevesinde düzenlenmiş olup kural olarak sadece tacir sıfatına sahip olan kişiler iflas hükümlerine tabidir. Kanun tabi olan kişileri üç grupta incelemiştir;

İflasa tabi şahıslar hakkındaki takip

Madde 43

İflas yolu ile takip, ancak Ticaret Kanunu gereğince tacir sayılan veya tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar ile özel kanunlarına göre tacir olmadıkları halde iflasa tabi bulundukları bildirilen hakiki veya hükmi şahıslar hakkında yapılır. Şu kadar ki, alacaklı bu kimseler hakkında haciz yolu ile de takipte bulunabilir.

 TTK Gereğince Tacir Sayılanlar;

Gerçek Kişiler

• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 12. maddesine göre bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kişilere tacir denmektedir. İİK m.43 hükmü gereğince tacirler iflasa tabidir.
• Türk Ticaret Kanunu’nun 12. maddesinin 2. fıkrasına göre ticari işletme kurup açtığını sirküler, gazete radyo, tv gibi ilân araçları ile halka duyurmuş ya da ticaret siciline kaydettirip bunu ilan etmiş kişiler de tacir sayılmaktadır. Bu sebeple bu kişiler de iflas hükümlerine tabidir.
• Ticaretten men edilmiş olmalarına rağmen hala ticari işletme işleten kişiler de tacir sayılmaktadır. Bu sebeple bu kişiler de iflasa tabidir.
• TTK m.195 hükmü uyarınca hakim teşebbüs kişileri de iflasa tabidir.

Tüzel Kişiler

• Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili madde hükümlerinden de anlaşıldığı gibi Ticari Şirketler TTK m.124 hükmü gereğince tacir sayıldıkları için iflasa tabidir.
• Amacına ulaşmak için ticari işletme işleten dernekler de iflâsa tabidir
• Kamu tüzel kişileri tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler de iflasa tabidir.

Tacir Olmadıkları Halde TTK Gereğince Tacirler Hakkındaki Hükümlere Tabi Olan Kişiler

• TTK m.12/3 hükmünde belirtildiği gibi ‘Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına ortak sıfatıyla işlemlerde bulunan kimse, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı tacir gibi sorumlu olmaktadır. Bu sebeple bu kişiler de tacir gibi sorumlu oldukları için iflas hükümlerine tabidir.
• Donatma iştiraki tüzelkişiliği olmamasına karşın iflası istenebilir.

Tacir Olmadıkları Halde Özel Kanun Hükümleri Gereğince İflasa Tabi Olan Kişiler

• İcra İflas Kanunu m.44 hükmü gereğince ticaretini terk eden tacirler bir yıl daha iflasa tabi olmaya devam ederler.
• Kollektif şirket ortakları, ortak sıfatından ötürü tacir değildir. Fakat TTK m. n 238/2 ve 240 hükümleri çerçevesinde şirket ortakları şirket borçlarından dolayı iflasa tabi olurlar.

İflas Organları Nelerdir?

İflas organları; iflas davasında, iflas takibinde ve iflas tasfiyesinde görev alan organladır. Resmi ve özel olmak üzere ikiye ayrılır;

Resmi İflas Organları Nelerdir?

İcra Dairesi

İcra dairesi, iflas yoluyla takipte iflas davasından önceki zamanda görevli olan tek iflas organıdır. İflas yoluyla takip yapmak isteyen kişinin ilk önce başvuracağı yer İcra Dairesidir. İflas talebi alacaklının talebini yetkili yer İcra Dairesine sunmasıyla başlamış olur. İcra dairesinin temel görevleri;

• İflas takip talebini almak
• Borçluya iflas ödeme emri göndermek
• Ödeme emrine karşı yapılan itirazları ve kambiyo senetlerine özgü iflas yoluyla takipte ödeme emrine karşı yapılan şikayetleri almaktır.

Asliye Ticaret Mahkemesi

İflas yoluyla takip sürecinde iflas davaları bu mahkemelerde açılmaktadır. Borçlu hakkındaki iflas kararı bu mahkemelerce verilir. Ayrıca alacaklının elinde doğrudan iflas nedenlerinin bulunması halinde iflas yoluyla takip süreci bu mahkemelerce başlatılır. Asliye Ticaret Mahkemesinin görevleri şu şekildedir;

• İflas davasına bakmak ve iflas kararı vermek
• İflas ödeme emrine karşı borçlunun yapmış olduğu itirazları incelemek ve karar vermek
• Kambiyo senetlerine özgü iflas yolunda iflas ödeme emrine karşı yapılan şikayetleri incelemek
• İflasın kaldırılmasın karar vermek
• İflasın kapanmasına karar vermek
• Sıra cetveline itiraz davasına bakmak
• Taksiratlı müflisin ya da adi müflisin yaptığı itibarın yerine gelmesi istemlerini incelemek ve karar vermek

İflas Dairesi

İflas dairesi Ticaret Mahkemesinin iflasa karar vermesinden sonra görevli olan resmi organdır. İflas Dairesinin görevi İİK m.166 hükmü çerçevesinde düzenlenmiş olup  ticaret mahkemesinin borçlunun iflası kararını vermesiyle bu karar kendisine tebliğ edilen iflas dairesinin görevi başlamış olup. İflas Dairesinin görevleri şu şekildedir;

• İflas kararının verilmesiyle ve iflas yoluyla takibin açıldığını gerekli yerlere bildirme
• Müflisin mallarının defterini tutmak, muhafaza tedbirleri almak
• Adi tasfiyede alacaklıları toplantıya çağırmak
• İflas idaresini denetlemek (İİK m.23)
• Basit tasfiye usulünde tasfiyeyi bizzat yapmak
• İcra ve İflas dairelerinin işlemleri için yapılan şikayetleri incelemek

İcra Mahkemesi

İcra Dairesi resmi bir iflas organı olarak;

• İcra Dairesini denetlemek
• İflasta mal masanın elinde ise açılacak istihkak davalarına bakmak (İİK m.228)
• Konkordato mühleti vermek (İİK m.286)
• İflas idaresini seçmek (İİK m.223)
• Konkordato komiseri atamak (İİK m.287) gibi görevleri vardır.

Bölge Adliye Mahkemesi

İcra ve Ticaret Mahkemelerince verilen kesin olmayan kararlarına karşı istinaf başvurularını incelemekle görevlidir.

Yargıtay

Bölge Adliye Mahkemesinin kararlarının temyiz incelemesi Yargıtay’da yapılır.

Özel İflas Organları

Birinci Alacaklılar Toplantısı

Alacaklılar toplantısı birinci ve ikinci alacaklılar toplantısı olarak düzenlenmiştir. İİK m.221 kanun hükmü çerçevesinde düzenlenmiştir.

Adi tasfiye ilanından sonra alacaklıların ilanda belirtilen yer gün ve saatte toplanmasına birinci alacaklar toplantısı denmektedir.

İlk alacaklılar toplanması:

Madde 221

İlk alacaklılar toplantısına iflas müdürü veya yardımcılarından biri başkanlık eder. Müdür, alacaklı oldukları tercihan ellerinde noter veya ipotek senedi gibi resmi senetle yahut 68/b ve 150/ı maddelerinde belirtilen belgelerle sabit olan kişilerden bir veya iki alacaklı veya mümesilleriyle birlikte bir büro teşkil eder. Kendileri veya mümessilleri bulunan alacaklılar, malum alacaklar tutarının en az dörtte birini temsil etmesi halinde toplantı nisabı hasıl olur. Toplantıda bulunanlar beş kişiden az ise bunların, alacak tutarının yarısına sahip olması şarttır. Kararlar, alacak tutarı ekseriyeti ile alınır. 1300 Reylerin muteber olup olmayacağı hakkındaki ihtilafı büro halleder. Büronun işlemlerine karşı ilgililer toplantı tarihinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesine şikayette bulunabilirler. Şikayet sebebinin yerinde görülmesi ancak karar ekseriyetinin bozulması halinde nazara alınır. Aksi takdirde şikayet red olunur

İflas Bürosu

İİK m.221/f.1 hükmü çerçevesinde düzenlenmiş olup İflas Müdürü ve alacaklardan oluşan özel bir iflas organıdır. İflas bürosunun görevi birinci alacaklılar toplantısında kullanılan oyların geçerli olup olmadığına karar vermektir.

Madde 221

Reylerin muteber olup olmayacağı hakkındaki ihtilafı büro halleder. Büronun işlemlerine karşı ilgililer toplantı tarihinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesine şikayette bulunabilirler. Şikayet sebebinin yerinde görülmesi ancak karar ekseriyetinin bozulması halinde nazara alınır. Aksi takdirde şikayet red olunur

İflas İdaresi

İflas idaresi, birinci alacaklılar toplantısında önerilen altı aday tarafından İcra Mahkemesince seçilen 3 kişiden oluşur. (İİK m.223) İflas İdaresi iflas masasının kanuni temsilcisidir. (İİK m.226/f.1)

İflas idaresi ve iflas dairesinin vazifeleri:

Madde 223 –

İflas idaresi üç kişiden oluşur. Toplanan alacaklıların yapacağı seçimde, bu sayının iki katı, bu konuda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip kişi aday gösterilir. Bu adaylardan dört adedi alacak tutarına göre ekseriyeti teşkil edenlerce, iki adedi ise alacaklılar sayısı itibariyle ekseriyeti teşkil edenlerce seçilir ve icra mahkemesine bildirilir. İcra mahkemesi, iflas idaresini teşkil edecek üç kişiden ikisini alacak ekseriyetine sahip olanların gösterdiği dört aday, birini ise alacaklı ekseriyetinin gösterdiği iki aday arasından seçer.

İflas idaresi iflas kapanıncaya kadar görev yapmaktadır. İflas idaresi iflas dairesinin denetimi altındadır.İflas idaresinin görevine devam edip etmeyeceğine ikinci alacaklar toplantısında karar verilir.(İİK m.238)

İkinci Alacaklar Toplantısı

İkinci alacaklılar toplanması:

Madde 237 –

İflas idaresi, alacakların tespit işini yaptıktan sonra, 232 nci maddedeki sürenin bitiminde alacakları tamamen veya kısmen idarece kabul edilen alacaklılar ile sıra cetveline kayıt davası açmış alacaklılardan 235 inci maddeye göre katılmalarına karar verilmiş olanları da ikinci toplantıya ilanla davet eder. İlan, en az yirmi gün evvel yapılır ve ilanın birer nüshası alacaklılara gönderilir. Konkordato teklifi hakkında müzakere cereyan edecekse davette bu cihet de bildirilmelidir. Toplanmasıyla iflas memuru veya yardımcısı reislik eder. 221 inci maddenin 2 ve 3 üncü fıkraları burada da caridir.

İkinci alacaklılar toplantısının diğer görevlerine iflas tasfiyesi sırasında yer verilecektir.

Av.Ahmet EKİN/Stj. Av.Mervenur ÖZKAN