Borçlar Hukuku Özel Hükümler

Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesi Nedir?

Tüketim ödüncü (karz) sözleşmesi, ödünç verenin bir miktar para ya da tüketilebilen bir şeyi ödünç alana devir etmeyi, ödünç alanında aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmedir.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Konusu

Tüketim ödüncü (karz) sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu m.386-392 arasında düzenlenmiştir.

Tüketim ödüncü sözleşmesinin tanımı TBK m.386 uyarınca tüketim ödüncü sözleşmesi, ödünç verenin, bir miktar parayı ya da tüketilebilen bir şeyi ödünç alana devretmeyi, ödünç alanın da aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmedir.

Tüketim ödüncü sözleşmesinde ödünç verenin sözleşme konusunun mülkiyetini ödünç alana devri borcu bulunduğundan, ödünç alanın da sözleşme konusunu tüketme veya yok etme yetkisi bulunduğundan bu sözleşme ile bir şeyin değerinin kullanımının kararlaştırıldığından bahsedilebilir.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Tüketim ödüncü (karz) sözleşmesi, rızai bir sözleşmedir. Bu sözleşme sürekli bir borç ilişkisi doğurur. Zira ödünç verenin edimi zamana yayılmıştır. Tüketim ödüncü sözleşmesi ile misli mal veya paranın değerinin kullanımının bir süre ödünç alana bırakılması nedeniyle bunun bir kredi verme işlemi olduğundan da bahsedilebilir. Tüketim ödüncü sözleşmesi eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerdendir.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Şekil Şartı

Tüketim ödüncü sözleşmesinde şekil şartına ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Unsurları

Tüketim ödüncü sözleşmesinin unsurları şunlardır:

  • Bir miktar para veya misli eşyanın ödünç verilmesi
  • Sözleşme konusu şeyin mülkiyetinin ödünç veren tarafından ödünç alana geçirilmesinin borçlanılması
  • Ödünç konusuyla aynı miktar ve nitelikteki şeyin ödünç alan tarafından geri verilmesinin borçlanılması
  • Ödünç alanın faiz ödeme borcunun kararlaştırılabilmesi

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Zamanaşımı

Ödünç alanın şeyi kabul borcunda temerrüdü halinde, borç bu konuda temerrüde düşmesinden başlayarak altı ayın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Ödünç Verenin Borçları

Tüketim ödüncü sözleşmesinde ödünç verenin borçları şunlardır:

  • Tüketim Ödüncü Sözleşmesine Konu Şeyin Mülkiyetini Geçirme ve Sözleşme Konusunu Teslim Etme
  • Sözleşme Süresince Sözleşme Konusunun Değerinin Ödünç Alan Tarafından Kullanımının Sağlanması
  • Ayıp ve Zapttan Sorumluluk

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Ödünç Verenin Borçları

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinde Ödünç Alanın Borçları

Tüketim ödüncü sözleşmesinde ödünç alanın borçları şunlardır:

  • Ödünç Konusunu Teslim Alma
  • Sözleşme Giderlerini Ödeme
  • Ödünç Konusunu Geri Verme
  • Faizin Kararlaştırıldığı Hallerde Faiz Ödeme

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Sona Ermesi

Tüketim ödüncü sözleşmesinin sona ermesi hali kanunda özel olarak düzenleme bulunmadığından, TBK m.392’nin sözleşmenin sona ermesine ilişkin bir hüküm olduğu kabul edilir.

Taraflar ödünç konusunun geri verilmesi hususunda belirli bir gün (vade) belirlemişler ise, bu günün gelmesiyle birlikte tüketim ödüncü sözleşmesi sona erer ve ödünç alanın geri verme borcu muaccel hale gelir. Bu tür sözleşmeler belirli süreli tüketim ödüncü sözleşmesidir.

Belirsiz süreli tüketim ödüncü sözleşmelerinde, TBK m.392 uyarınca kural olarak ödünç veren tarafından yapılacak ilk talep tarihinden itibaren altı hafta geçmekle sona erer.

Taraflar ödünç verenin iade talebini bildirimi üzerine derhal veya belirli bir süre sonra sözleşmenin sona ereceğini kararlaştırabilirler. Buna göre, taraflar tüketim ödüncü sözleşmesinde ödünç alan veya verene fesih bildiriminde bulunma hakkı tanımışsa, söz konusu fesih bildiriminin yapılmasıyla birlikte taraflarca belirlenen sürenin geçmesiyle birlikte sözleşme sona erer, geri verme borcu muaccel olur.

Taraflarca geri verme borcunun ödünç veren veya ödünç alanın talebi üzerine derhal muaccel olacağı kararlaştırılmışsa bu durumda ilk iade talebi ile beraber sözleşme sona ermiş, geri verme borcu muaccel hale gelmiş olur.

Faizin kararlaştırılmış olduğu tüketim ödüncü sözleşmelerinde, ödünç alan kural olarak taraflarca belirlenen süreden önce geri verme borcunu ifa edemez.

Taraflarca bir vade veya bildirim süresi kararlaştırılmadığı halde ödünç verenin ödünç alana iade talebinde bulunmasını izleyen 6 hafta içinde ödünç alan geri verme borcunu ifa edebilecektir, zira bu süre ödünç alanı korumak amacıyla konulmuştur.

Sözleşmeler Hukuku; oldukça kapsamlı bir konu olup hak ihlali yaşanması muhtemeldir. Herhangi bir hak kaybınız oluşmaması için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişim kurarak uzman ve tecrübeli avukatlarımızla görüşme gerçekleştirebilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu