Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları

Yüksek Öğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları; Yüksek Öğrenim Kurumları, Yüksek Öğretim Üst Kuruluşları ve Yüksek Öğretim Kalite Kurulu olmak üzere üçe ayrılır.

Yüksek Öğretim Kurumları 

Üniversiteler, çağdaş eğitim-öğretim esaslarına dayanan bir düzen içerisinde, milletin ve ülkenin ihtiyaçlarına uygun insan gücü yetiştirmek amacıyla, orta öğretime dayalı çeşitli düzeylerde eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapmak, ülkeye ve insanlığa hizmet etmek amacıyla kurulmuştur.

Üniversiteler kamu tüzel kişiliğine ve bilimsel özerkliğe sahiplerdir ve kanun vasıtasıyla kurulurlar. Ayrıca vakıflar tarafından da üniversiteler kurulabilir ancak bunun için kazanç amacına yönelik olmaması şart aranır.

Rektörler profesörler arasından Cumhurbaşkanı tarafından atama yapılır. Rektörlerin görev süresi 4 yıldır.

Üniversite yönetim ve denetim organları ile öğretim elemanları, yüksek öğretim kurulunun ya da üniversitelerin yetkili organlarının dışında kalan makamlar tarafından ne sebeple olursa olsun görevinden uzaklaştırılabilmesi mümkün değildir.

Üniversitelerin kazandığı bütçeler Yüksek Öğretim Kurulu tarafınca tetkik ve onaylandıktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı’na sunulur ve merkezi yönetim bütçesinin bağlı olduğu esaslara uygun olarak işleme tabi tutulmak suretiyle yürürlüğe konumlu denetlenir. 

Üniversitelerin Genel Özellikleri

Üniversitelerin genel özellikleri aşağıdaki gibidir.

• Devlet üniversiteleri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 2 sayılı cetvelinde sayılan özel bütçeli kamu idarecileridir. Vakıf üniversiteleri ise 5018 sayılı kanunun bütçe tasdiklerinin dışındadır.
• Devlet üniversiteleri sayıştay denetimine tabi tutulur, vakıf üniversiteleri YÖK denetimine tabi tutulur.
• Devlet üniversiteleri hem 4734 sayılı kamu ihale kanununda hem de 2886 sayılı devlet ihale kanununa tabidir. Vakıf üniversiteleri ise 4734 sayılı kanuna tabi tutulmazlar.
• Devlet üniversiteleri kamu hukuku esasına göre faaliyet yürütürken vakıf üniversiteleri ise bir kısım faaliyetlerin yönünden, kamu hukukuna bir kısım faaliyetlerin yönünden ise özel hukuka tabi tutulur.

Milli Savunma Üniversitesi 

Milli Savunma Üniversitesi, Milli Savunma Bakanlığı bünyesinde kurulmuştur. Rektörlüğe bağlı olarak Kurmay Subay Yetiştirmek ve Lisan Süsle Eğitim Vermek amacıyla yeni kurulan enstitülerden, Karadeniz ve Harp Okullarından, Az Subay Meslek Yüksek Okullarından, Yabancı Diller ve Savunma ile ilgili yüksek okullardan oluşmaktadır. Üniversitenin rektörü doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadır. Ayrıca üniversitenin teşkilatı da Cumhurbaşkanı kararı ile oluşur.

Yüksek Öğretim Üst Kuruluşları 

Yüksek Öğretim Üst Kuruluşları, Yüksek Öğretim Kurulu ve Üniversiteler arası kuruldur.

Yüksek Öğretim Kuruluşları’nın kurulma amacı;

• Yüksek Öğretim Kurulularının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek,
• Yüksek Öğretim Kurulularındaki eğitim, öğretim ve bilimsel araştırma faaliyetlerini yönlendirmek,
• Bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirilmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak,
• Öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmaktır.

Anayasaya göre, Yüksek Öğretim Kurulu üniversiteler tarafından seçilen ve sayıları, nitelikleri, seçilme usulleri kanunla belirlenen adaylar arasından rektörlük ve öğretim üyeliğinde başarılı hizmet yapmış olan profesörlere öncelik verilmek şartıyla Cumhurbaşkanı tarafından atanan üyeler ve Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan doğruya seçilen üyelerden oluşmaktadır.

 Cumhurbaşkanı, Yüksek Öğretim Kurulu üyeleri arasından bir başkan seçer. Bu başkanın görev süresi 4 yıldır.

Yüksek Öğretim Kalite Kurulu 

Yüksek Öğretim Kalite Kurulu, yüksek öğretim kurumlarının eğitim ve öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idari hizmetlerinin kalite düzeyine ilişkin ulusal ve uluslararası kalite standartlarına göre değerlendirmeler yapmak, iç ve dış kalite güvencesi, akreditasyon süreçleri ve bağımsız dış değerlendirme kurumlarının yetkilendirilmesi süreçlerini yürütmek amacıyla kurulmuştur.

Yüksek Öğretim Kalite Kurulu’nun idari ve mali özerkliği ve kamu tüzel kişiliği vardır. Yüksek Öğretim Kalite Kurulu 13 üyeden oluşmaktadır. Üyelerden biri ise öğrenci temsilcisidir.

Kalite Kurulu ve genel sekreterlikten oluşan Yüksek Öğretim Kalite Kurulu üyeleri arasından saf çoğunlukla Başkan ve Başkan Yardımcısı seçer. Kurul üyelerinden öğrenci temsilcisinin görev süresi 1 yıldır. Ayrıca diğer üyelerin görev süresi ise 4 yıldır.

Kurulun karar alması ise kurul üye tam sayısının en az 3 te 2 çoğunluğunun toplanmasından sonra üye tam sayısının salt çoğunluğu ile gerçekleşir.

Av. Ahmet EKİN & Duygu Maide KARATAŞ