Çocuk Teslimine Muhalefet Suçu ve Cezası
Boşanmış ya da boşanma aşamasında olan eşlerde çocuğu göstermeme gibi durumlarla sık sık karşılanmaktadır. Çocuk teslimine muhalefet suçu uygulamada çocuk göstermeme suçu olarak da adlandırılmaktadır.
Çocuk teslimi hakkındaki kararın gereğini yerine getirmeyen ve yerine getirilmesini engelleyen kişi üç aya kadar disiplin hapsiyle cezalandırılacaktır.
Çocuk teslimi kural olarak icra yoluyla gerçekleştirilmektedir. Velayeti elinde bulunduran ve çocukla kişisel ilişki kurulmasını engelleyene karşı diğer tarafın icra takibi başlatmasıyla icra memuru vasıtasıyla çocuğun teslim edilmesini sağlanaktadır. Karşı tarafa gönderilen çocuk teslimine ilişkin ödeme emri uygulamada Örnek No: 3 olarak adlandırılmaktadır.
30 Kasım 2021 tarihli 31675 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7343 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkına Kanun ile çocuk teslimi ve çocukla kişisel kurmak için Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerince yerine getirleceği bildirilmiştir.
Velayet Hakkı Nedir ve Kimdedir?
Velayet, ergin olmayanların ve hakim tarafından kısıtlanan ergin çocukların bakım ve eğitimlerinin sağlanması amacıyla anne ve babaya tanınmış hak ve tükümlülükleri ifade etmektedir.
Evlilik birliği devam ederken anne ile baba, çocuğun velayetini birlikte kullanırlar.
Tarafların boşanması durumunda çocuğun üstün yararı gözetilerek velayaeti dava sınrasında geçici olarak bir tarafa verilir. Dava sonucunda devamlı olarak anne ya da babadan birine verilmesiyle birlikte diğer eşin çocuk üzerindeki velayet hakkı sona erer.
Kişisel ilişki ise, velayet hakkı verilmeyen anne ya da baba ile çocuğun belirli zamanlarda yapacağı görüşmeye ilişkn düzenlenlemedir. Velayeti kendisine verilmeyen taraf, genel olarak mahkeme tarafından verilen karar ile müşterek çocuk ile mahkemece belirlenen gün ve saatlerde kişisel ilişki kurabilmektedir. Çocuğun velayeti kendisinde olan taraf karşı tarafın çocuk kişisel ilişki kurmasına engel olmaması gerekmektedir.
Çocuk Göstermeme Suçu Nasıl Oluşur?
Velayet hakkı kendisine verilmeyip mahkemece kişisel ilişki tesis edilen anne ya da babanınö karşı tarafça müşterek çocuk ile kişisel ilişki kurulmasına engel olunmasıhalinde, çocuk göstermeme suçu oluşmaktadır.
Velayeti kendisine verilmeyen taraf mahkeme ilamına dayanak olarak göstererek icra takibi başlatabilir ve çocuk teslim edimesini isteyebilir. Örnek No: 3 olarak düzenlenen icra emri velayeti kendisine bulunan tarafa tebliğ edilir. Yeni düzenleme ile birlikte çocuk teslimi icra yoluyla gerçekleşmeyeceği, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine yapılan başvuru ile gerçekleşecektir.
İcra takibi başlatılmış veya başvurunu yapılmış olmasına rağmen mahkemece tesis edilmiş olan kişisel ilişki günlerine uymayan ve karşı tarafın çocukla görüşmesini engelleyen taraf bakımından çocuk teslimi emrine muhalefet suçu oluşmuş sayılacaktır.
Çocuk Göstermeme Suçunun Şartları Nelerdir?
Çocuk göstermeme suçunun oluşması için ve karşı tarafın şikayet hakkına sahip olabilmesi için aşağıda sayılan şartlar bir aranda bulunmak zorundadır:
- Mahkeme tarafından şahsi ilişki kurulmasına ilişkin verilmiş bir karar veya ara karar bulunması lazım.
- Çocuğun gösterilmemesi üzerine çocuk teslimine ilişkin kararın icrası amacıyla icra takibi başlatılmış olmalıdır. (Yeni düzenleme ile birlikte Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine başvuruda bulunmalı)
Yukarıda belitilen şartlar sağlandığı takdirde velayeti kendisine verilmeyen taraf Kanun gereğince şikayet hakkına sahip olacaktır.
Çocuk Göstermeme Suçunun Cezası
7343 sayılı Kanunun 44. maddesi ile 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nun 41. maddesinden sonra gelmek üzere “Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması” başlığı altında “Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet” kenar başlığı ile 41/F maddesi eklenmiştir;
“(1) Çocuk teslimine dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.
(2) Çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılır.
(3) Kişisel ilişki kurulması için kendisine çocuk teslim edilen hak sahibi, ilam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde çocuğu belirlenen yere getirmezse, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.”
Çocuk Göstermeme Suçunda Şikayetin Süresi
Çocuk göstermeme suçu takibi şikayeti bağlı bir suç olup re’sen kovuşturma yapılan bir suç değildir.
Velayeti kendisine verilmeyen ancak mahkemece çocukla kişisel ilişki kurma günleri tesis edilen taraf, icra takibi başlatmasına rağmen karşı tarafın çocuğu teslim etmemesi üzerine mahkemeye yapacağı şikayet ile velayeti kendisine bulunan tarafın cezalandırılmasını talep edebilir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.”
Söz konusu madde uyarınca, çocuk tesliminin gerçekleşmemesinin öğrenilmesinden itibaren üç ay içerisinde ve her halükarda bir yıl içinde çocuğu teslim etmeyen aleyhine şikayette bulunulması gerklidir. Süresi içerisinde şikayette bulunulmadığı takdirde alacaklının şikayet hakkı düşer.
Çocuk Göstermeme Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Çocuk göstermeme kapsamında şikâyete bakacak görevli ve yetkili mahkeme, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesidir.
Disiplin hapsi ile cezalandırmaya ilişkin kararlar, kesinleşmesini müteakip Cumhuriyet başsavcılığı tarafından infaz edilir. Bu kararlar kesinleştiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilemez.
Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN
