Eser Sözleşmesi Nedir?

Eser sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu’nun 470. maddesinde düzenlenmiş olup ilgili madde şu şekildedir:

“MADDE 470- Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, işsahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.” 

Eser sözleşmesi, niteliği itibariyle karşılıklı iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Eser sözleşmesinin tarafı yüklenici ve iş sahibidir. Yüklenici; bir eseri meydana getirmeyi üstlenir. İş sahibi ise; yüklenicinin meydana getirdiği eser karşısında bir bedel ödemeyi üstlenir. Yani; eser sözleşmesinde “eser” ve “bedel” olmak üzere iki temel unsur bulunmaktadır.

Eser sözleşmesinin diğer adı istisna sözleşmesidir.

Eser sözleşmesi, herhangi bir şekle bağlı değildir. Yani yazılı olarak yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir. Burada önemli olan eser sözleşmesinin Borçlar Kanunu m. 27 hükmüne göre kanuna ve emredici hükümlere aykırı olmamasıdır.

Eser Sözleşmesinde Zamanaşımı

Eser sözleşmesinde zamanaşımı, Türk Borçlar Kanunu m. 147/6 hükmünde düzenlenmiştir.

Türk Borçlar Kanunu’nun “Beş Yıllık Zamanaşımı” başlıklı 147. maddesi şu şekildedir:

MADDE 147- Aşağıdaki alacaklar için beş yıllık zamanaşımı uygulanır:

1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler.
2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri.
3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar.
4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki alacaklar.
5. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticari simsarlık ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan alacaklar.
6. Yüklenicinin yükümlülüklerini ağır kusuruyla hiç ya da gereği gibi ifa etmemesi dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar.

Görüleceği üzere; eser sözleşmesinden kaynaklanan hak ve alacaklar için zamanaşımı süresi 5 yıldır. 5 Yıllık zamanaşımı süresi, meydana getirilen/getirilecek olan eserin tesliminden itibaren işlemeye başlayacaktır.

Eser sözleşmesinde, eserin ayıplı veya kusurlu olarak teslim edilmesi halinde ise zamanaşımı eserin taşınmaz ya da taşınır mal olup olmadığına göre değişkenlik göstermektedir. Buna göre;

• Taşınmaz bir eseri konu alan eser sözleşmesinde zamanaşımı süresi 5 yıl,
• Taşınır bir eseri konu alan eser sözleşmesinde zamanaşımı süresi 2 yıldır.

Eser Sözleşmesinde Açık ve Gizli Ayıp

Eser sözleşmesinde açık ve gizli ayıp açısından ayrı ayrı incelemede bulunmak gerekecektir.

Açık ayıp; ilk bakışta işin uzmanı olunmasa dahi anlaşılabilecek, görülebilecek ayıplardır. Örneğin eserin boyasında hataların bulunması açık ayıptır.

Gizli ayıp; ilk bakışta anlaşılamayan, kullanıldıkça meydana çıkan, işin uzmanı tarafından incelendiği takdirde ortaya çıkabilecek ayıplardır. Gizli ayıp, genellikle eserin kullanılması ile ortaya çıkmaktadır. Örneğin, bir evin tesliminin ardından kullanıma bağlı olarak tesisatında yaşanan sorunlar gizli ayıptır.

Eser sözleşmesinde ayıp, kanunda şu şekilde düzenlenmiştir:

MADDE 474- İşsahibi, eserin tesliminden sonra, işlerin olağan akışına göre imkân bulur bulmaz eseri gözden geçirmek ve ayıpları varsa, bunu uygun bir süre içinde yükleniciye bildirmek zorundadır.

Taraflardan her biri, giderini karşılayarak, eserin bilirkişi tarafından gözden geçirilmesini ve sonucun bir raporla belirlenmesini isteyebilir.

Eserin ayıplı olması halinde, bedel ödemeyi üstelenen iş sahibinin hakları ise şu şekilde düzenlenmiştir:

MADDE 475- Eserdeki ayıp sebebiyle yüklenicinin sorumlu olduğu hâllerde işsahibi, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir:

1. Eser işsahibinin kullanamayacağı veya hakkaniyet gereği kabule zorlanamayacağı ölçüde ayıplı ya da sözleşme hükümlerine aynı ölçüde aykırı olursa sözleşmeden dönme.
2. Eseri alıkoyup ayıp oranında bedelden indirim isteme.
3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları yükleniciye ait olmak üzere, eserin ücretsiz onarılmasını isteme.

İşsahibinin genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır.

Eser, işsahibinin taşınmazı üzerinde yapılmış olup, sökülüp kaldırılması aşırı zarar doğuracaksa işsahibi, sözleşmeden dönme hakkını kullanamaz.

Eser Sözleşmesinde Nesafet Kesintisi

Eser sözleşmesine konu olan eserin ayıplı veya eksik olarak teslim edilmesi halinde “nesafet kesintisi” söz konusu olmaktadır. Bu durumda, yüklenici iş sahibine karşı teslim etmekle yükümlü olduğu eseri ayıplı veya eksik şekilde teslim etmektedir.

Nesafet kesintisi, eserdeki ayıbın büyüklüğüne ve niteliğine göre değişmektedir. Eserdeki ayıp, işsahibinin eseri almamasını haklı kılmıyor ise işsahibinin indirim yapılmasını talep etme hakkı bulunmaktadır.

Nesafet kesintisi, eserde eksik yapılan hususların tamamlanması için gereken bedeli veya ayıp halinde ayıba ilişkin bedeli kapsamaktadır.

Eser Sözleşmesinde Fazla İmalat veya Sözleşme Dışı İmalat

Eser sözleşmesinin iki temel unsuru: eser ve bedeldir. Eser sözleşmesinin konusunu, meydana çıkacak olan eser/sonuç oluşturmaktadır. Bu bir şeyin tamamen en baştan yapılması olabileceği gibi, yok edilmesini, iyileştirilmesini vs. de kapsayabilir. Yani yeni bir eser yapılabileceği gibi aynı zamanda mevcut bir eser üzerinde de işlem yapılabilecektir.

Eser sözleşmesinde, tarafların birbirine karşı talepleri konusunda net bir şekilde anlaşma gerçekleştirmesi, karşılıklı irade beyanlarını birbirine uygun olarak açıklamaları gerekir.

Eser sözleşmelerinde fazla imalat ya da sözleşme dışı imalat, yüklenicinin sözleşme veya işsahibinden talimat almaksızın gerçekleştirdiği işlemleri kapsamaktadır. Bu durumda vekaletsiz iş görme hükümleri söz konusu olacaktır. Buna göre, yapılan fazla veya sözleşme dışı imalatın yapıldığı yıldaki mahalli piyasa rayiç bedelleri ile bedelinin istenebileceği içtihatlarda öngörülmüştür.

Bu durumda olan önem arz eden husus, yapılan fazla veya sözleşme dışı imalatın işsahibinin yararına olduğunun ispatlanmasıdır.

Eser Sözleşmesinin Bir Türü Olan Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi

Eser sözleşmesi, oldukça kapsamlı olup birçok sözleşme türünü kapsamaktadır. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yani diğer bir ismiyle kat karşılığı inşaat sözleşmesi de, eser sözleşmesinin bir türüdür.

Kat karşılığı inşaat sözleşmesinde yüklenici inşaatı yapmayı, arsa sahibi ise tapuda pay intikal ettirmeyi üstlenir. Kat karşılığı inşaat sözleşmesi, niteliği itibariyle karma tipli bir sözleşmedir. Yani hem satış vaadi sözleşmesini hem de inşaat yapmaya ilişkin sözleşmeyi barındırır.

Kat karşılığı inşaat sözleşmesinde konu, arsa üzerine yapılacak olan yapıdır. Burada önemli olan husus; yapılacak sözleşmenin noter huzurunda yapılmasıdır.

Eser Sözleşmesiyle Hizmet (İş) Sözleşmesinin Farkı

Hizmet yani iş sözleşmesi, Türk Borçlar Kanunu m. 393’te şu şekilde düzenlenmiştir:

MADDE 393- Hizmet sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle işgörmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

İşçinin işverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmet sözleşmesidir.

Genel hizmet sözleşmesine ilişkin hükümler, kıyas yoluyla çıraklık sözleşmesine de uygulanır; özel kanun hükümleri saklıdır.

Hizmet sözleşmesinde; işçinin verdiği emeği karşılığı olarak bir bedel/ücret ödenmektedir. Eser sözleşmesinde ise ortaya konuşlan eser karşılığında ücret ödenmektedir.

Hizmet sözleşmesinde zamana bağlı bir süreç söz konusu iken, eser sözleşmesinde sonuç önemlidir.

Eser Sözleşmesi ile Satış Sözleşmesinin Farkı

Eser sözleşmesi ile satış sözleşmesi arasındaki en önemli fark, meydana getirme yani imal unsurudur. Satış sözleşmesinde, satıcı bir malın mülkiyetini devretmektedir. Eser sözleşmesinde ise kural olarak bir malın meydana getirilmesi söz konusudur.

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 1978/3 Esas, 1978 Karar sayılı 24.04.1978 tarihli kararında eser sözleşmesinin ve satış sözleşmesinin farkına yer verilmiştir. Buna göre; emek değil bir nesnenin teslimi söz konusu ise burada satış sözleşmesinden söz edilecektir. Yani ayırt edici unsur, meydana getirme unsurudur.

Sık Sorulan Sorular

Eser sözleşmesi, niteliği itibariyle çok kapsamlı bir sözleşme tipidir. Düzenlenirken hem işsahibine hem de yükleniciye birtakım yükümlülükler yüklemektedir. Sözleşmelerin düzenlenmesinde, sonradan yaşanan uyuşmazlıkların çözümlenmesi açısından birçok unsura yer verilmesi gerekmektedir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak; sözleşmeler hukukunda uzmanlaşmış avukatlarımızdan hukuki destek alarak her türlü sözleşmeden kaynaklı hak kayıplarının önüne geçebilmek için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ennur GÜVEN & Av. Ahmet EKİN