Leasing (Finansal Kiralama) Sözleşmesi
Leasing, yatırım mallarının satın alınması yerine, kiralanarak kullanılmasını sağlar. Bu sayede firmaların işletme sermayelerini çeşitli ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılması ile verimliliğin ve karlılığın arttırılması amaçlanır.
Leasing Sözleşmesinin Konusu
Finansal Kiralama Sözleşmesi ya da Leasing sözleşmeleri, kanundaki tanımında da belirtildiği üzere ‘’kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat kiracıdan satın aldığı veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir.’’.
Finansal kiralama yani leasing sözleşmesinde üzerinden kar elde edilecek bir mal söz konusudur, bu malın kullanım hakkı devredilir ancak mülkiyet henüz devredilmez. Bunlar genellikle yüksek bedelli cihazlardır.
Bu sözleşmelerde kiralayan malın zilyetliğini kiracının talebi üzerine kiracıya bırakır. Kiracıya zilyetliği bırakılan bu mal kiralayanın üçüncü bir kişiden veya kiracıdan satın aldığı veya herhangi bir şekilde daha önce mülkiyetine geçirmiş olduğu mallardır.
Leasing Türleri Nelerdir?
Finansal kiralama ve faaliyet kiralaması olarak iki farklı leasing türü bulunur:
Finansal kiralama
Leasing yapılacak mülk, leasing şirketi tarafından satın alınır ve kiralanır. İmzalanan sözleşme süresince kiracı kullanım hakkı elde eder, sözleşme sonucunda ise mülkün sahipliği sembolik bir bedelle kiracıya devredilir. Kiracı kullanım hakkı üzerinden amortisman ayırmalıdır.
Amortisman yani yıpranma payı, kullanım süresince mülkten elde edilen kârın bir bölümünün, mülkiyette meydana gelen yıpranmaların, aşınmaların bakımı için ayrılan bedeldir.
Faaliyet kiralaması
Bu leasing türünde kiracı mülkün toplam ömrünün %80’i boyunca kullanım hakkı sahibi olur ve belirlenmiş bedeli öder. Toplam kiralama süresi daha azdır ve mülkün bakımı leasing şirketine aittir. Sözleşme bittikten sonra söz konusu mülkün sahipliği leasing şirketinde kalır. Kiracı sözleşmeyi feshedebilir.
Kısa Süreli ve Uzun Süreli Leasing Nedir?
Sözleşmesi 3 yıldan az olan leasing işlemleri kısa süreli leasing olarak nitelendirilir. Sözleşme vadesi 3 yıldan fazla olan kiralamalar ise uzun süreli leasing kategorisinde yer alır.
Leasing sözleşmelerinin kapsama tarihleri vade niteliğindedir ve bu durum sözleşmede detaylıca bulunur. Bu süreler bitmeden sözleşmeler geçerliliğini yitirmese de faaliyet leasing’i gibi kiralama türlerinde kiracı sözleşmeyi bitirebilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesine Hangi Mallar Konu Olabilir?
Bu sözleşmenin konusunu taşınır taşınmaz birçok mal grubu oluştursa da kanunda bilgisayar yazılımlarının çoğaltılmış nüshaları hariç, marka, patent gibi sınai hakların finansal kiralamaya konu olamayacağı açıkça ortaya konulmuştur. Ayrıca 6326 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden itibaren sat-geri kirala yöntemiyle yapılan leasing yöntemi de kabul edilmiş ve kanun kapsamına alınmıştır.
Bu sözleşmelere konu mallar kiralanacak şeyin üçüncü kişiden temin edilmesi, kiralanacak şeyin kiracıdan satın alınması, kiralayanın mülkiyeti kendine ait bir şeyi kiralaması gibi çeşitli yöntemlerle sağlanabilir.
Leasing’den Kimler Yararlanabilir?
Leasing sözleşmesinden faydalanabilecekler:
- Yasal olarak herhangi bir işlem yapma hakkına sahip olan tüzel ya da gerçek kişiler
- Anonim ve limited şirketler, şahıs şirketleri, hukuki işlem yapmaya hakkı olan diğer bütün kurum ve kuruluşlar
- Diş hekimi, serbest muhasebeci, çiftçi, doktor ve avukat gibi meslekler
Leasing Sözleşmesinde Şekil Şartı
Sözleşmenin kurulması için artık noterde düzenlenme şartı aranmamaktadır. Fakat, finansal kiralama sözleşmesi yazılı olarak düzenlenmelidir. Finansal kiralama sözleşmesi uyarınca kiralanan taşınmaz mallar tapu kütüğüne, sicili bulunan taşınır mallar sicillerine şerh ve tescil edilerek Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği’ne bildirilir, diğer mallar da Birlik tarafından tutulacak özel sicile tescil edilir.
Birlik tarafından tutulacak sicil herkese açıktır; sözleşmenin tarafı olmayan kişiler sicilde mevcut bir kaydı bilmediğini ileri süremez.
Leasing Sözleşmesinde Kiracının Borçları
Leasing sözleşmesinde kiracının borçları şunlardır:
- Kiralananı kullanma ve ondan yararlanma borcu
- Kiralananı özenle ve amacına uygun kullanma borcu
- Kiralananın her türlü bakımını yaptırma ve onu koruma borcu
- Kiralananın bakım ve onarım masraflarına katlanma borcu
- Kiralananın sigorta primlerini ödeme borcu
- Kiralananın zilyetliğini başkasına devretmeme borcu
- Kira bedelini ödeme borcu
Leasing Sözleşmesinde Kiralayanın Borçları
Leasing sözleşmesinde kiralayanın borçları şunlardır:
- Kiralama konusu malın zilyetliğini kiracıya geçirme borcu
- Kiracıya kiralanan mal üzerinde her türlü faydayı elde etme imkânını sağlama borcu
- Kiralama konuma malı sözleşme süresince sigorta ettirme borcu
- Kiralama konusu malı başkasına devretmeme borcu
Leasing Sözleşmesinin Sona Ermesi
Bu sözleşme olağan ya da olağanüstü yollarla sona erebilir. Kiracının kira borcunu tamamlayarak kendiliğinden sona erebileceği gibi, kiracının iflası, kiracının ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi, kiracının kira bedelini ödememesi sonucu temerrüde düşmesinden kaynaklı ve kanunda yazılı başkaca nedenlerden dolayı sona erebilir.
Sözleşmenin feshinden itibaren ise kiraya veren, sözleşmeye konu mala el konulmasına yönelik mahkemelerden tedbir kararı alabileceği gibi, malın bedeline uygun teminat yatırarak dava süresince mal üzerindeki her türlü tasarruf hakkının da kendisine tanınmasını sağlayabilir.
Kiracının tasfiye sürecinde olması halinde sözleşme kendiliğinden sona ermez. Kiracının bu hususta talepte bulunması gerekir. Bu konuya ilişkin sözleşmede aksi bir durumun kararlaştırılması mümkündür.
Sözleşmenin tarafları sözleşmenin süresinin bitiminden 3 ay önce bildirimde bulunmak şartıyla sözleşmenin aynı şekliyle veya birkaç hususun değiştirilerek devam etmesi için talepte bulunabilir. Bu konuda anlaşmaya varılması halinde sözleşmede kararlaştırılan süre boyunca uzatılmış olur.
Kiracı kiralama bedelini ödemeyerek temerrüde düşer ve kiralanan tarafından bedelin ödenmesi için verilen 30 günlük sürede bedeli yine ödemezse kiralayanın sözleşmeyi feshetme hakkı doğar. Sözleşmenin sona ermesi üzerine sözleşme uyarınca mevcut olan satın alma hakkını kullanmayan ve bu hak sözleşme ile kendisine tanınmayan kiracının finansal kiralama sözleşmesine konu olan malı geri vermesi gerekir.
Sözleşmeler Hukuku; oldukça kapsamlı bir konu olup hak ihlali yaşanması muhtemeldir. Herhangi bir hak kaybınız oluşmaması için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişim kurarak uzman ve tecrübeli avukatlarımızla görüşme gerçekleştirebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN